Radcę prawnego obowiązuje szczególna skrupulatność w rozliczeniach z klientem.
Radca prawny ma obowiązek ustalenia z klientem zasad wynagrodzenia przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej.
Zasady kształtowania wynagrodzenia przez radcę są elementem dozwolonej informacji o wykonywaniu zawodu, zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt a Kodeksu.
Wynagrodzenie radcy składa się z 2 elementów:
- honorarium
- wydatków
honorarium
Kodeks Etyki nie wskazuje wysokości honorarium należnego radcy. Wskazuje natomiast kryteria, jakimi winien się kierować radca przy ustalaniu wysokości tego honorarium (art. 29 ust. 2):
- konieczny nakład pracy
- miejsce świadczenia usługi
- stopień trudności i złożoności sprawy bądź zadania
- wymagana specjalistyczna wiedza
- znaczenie sprawy dla klienta, którego ona dotyczy
Jak to wskazano powyżej, wysokość wynagrodzenia radcy, a więc również wysokość honorarium, winna zostać ustalona przed rozpoczęciem świadczenia pomocy prawnej – poprzez ustalenie konkretnej kwoty lub wskazanie zasad ustalenia wynagrodzenia w późniejszym okresie. Wysokość honorarium musi być jawna dla klienta.
Należy jednak pamiętać, że nie jest dopuszczalne ustalenie wysokości honorarium wyłącznie proporcjonalnie do osiągniętego wyniku (pactum de quota litis) – wyraźny zakaz zawiera art. 29 ust. 3. Dozwolona jest natomiast umowa przewidująca dodatkowe honorarium za pomyślny wynik sprawy.
Radca prawny może żądać od klienta zaliczki na poczet wynagrodzenia (płatnej więc przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej), przy czym wysokość tej zaliczki winna być ustalana w oparciu o te same kryteria, co wysokość honorarium.
wydatki
Radca prawny
nie jest obowiązany do ponoszenia jakichkolwiek opłat (np. sądowych) czy wydatków (np. koszty przejazdu na rozprawę do innej miejscowości) za klienta w prowadzonej sprawie. Może wezwać klienta, by to on dokonał zapłaty określonych opłat, czy poniósł określone wydatki – wówczas, o ile radca poinformował też klienta o skutkach niezastosowania się do wezwania (a więc nieuiszczenia tych opłat i wydatków przez klienta), radca nie ponosi odp. za skutki prawne, jakie mogą powstać w następstwie ich nieuiszczenia (np. zwrot pozwu, odrzucenie środka zaskarżenia itp.) – art. 29 ust. 5.
Oczywiście możliwe jest też uiszczenie opłat i wydatków przez radcę i związana z tym możliwość żądania od klienta zwrotu poniesionych przez radcę opłat i wydatków.
Skutki nieotrzymania wynagrodzenia:
Radcy prawnemu nie wolno wstrzymać wykonania czynności w prowadzonej sprawie z powodu nieotrzymania wynagrodzenia czy jego części (art. 29 ust. 7). Nie wolno mu też uzależniać wydania po zakończeniu stosunku prawnego na wniosek klienta dokumentów i pism otrzymanych od niego, z sądu lub organu, przed którym prowadził sprawę.
Radca może natomiast wypowiedzieć zlecenie z powodu nie dokonania przez klienta zapłaty ustalonego wynagrodzenia.
Inne postanowienia:
KE wprowadza też zakaz dzielenia się przez radcę wynagrodzeniem z osobami, które nie uczestniczyły w świadczonej przez niego pomocy prawnej (art. 29 ust. 6).
Należy również pamiętać o zakazach wynikających z obowiązku chronienia przez radcę swojej niezależności. Radca winien unikać wszelkich ograniczeń własnej niezależności (art. 11 ust. 3), co może oznaczać zakaz zaciągania, czy udzielania klientowi pożyczek, korzystania nieodpłatnie z jego usług. Powyższe zachowania radcy mogłyby bowiem budzić wątpliwości co do jego niezależności, chociaż nie są wprost zabronione w Kodeksie.
Rozliczenie wynagrodzenia z innym radcą:
KE zawiera również postanowienia dotyczące rozliczeń związanych ze zmianą radcy prowadzącego sprawę:
- radca, który przejął sprawę od innego radcy albo, który przekazał sprawę innemu radcy prawnemu, zobowiązany jest rozliczyć się ze swoim następcą lub poprzednikiem, o ile okoliczności sprawy wskazywałyby na to, że zatrzymanie całości wynagrodzenia przez jednego radcę doprowadziłoby do prowadzenia sprawy przez drugiego radcę bez należnego mu wynagrodzenia (art. 36 ust. 1)
- radca zobowiązany jest poinformować swojego klienta albo pracodawcę o tym, że cześć wynagrodzenia należy się innemu radcy prawnemu, o ile prawo do tej części powstało po ustaniu stosunku prawnego z poprzednim radcą prawnym. Radca nie może tez przyjąć takiego wynagrodzenia (art. 36 ust. 2).
