Radca prawny nie może prowadzić sprawy ani udzielić w jakiejkolwiek formie pomocy prawnej, jeżeli:
- udzielił wcześniej stronie przeciwnej pomocy prawnej w tej sprawie, albo w sprawie z nią związanej
- brał udział w sprawie jako przedstawiciel organów władzy publicznej lub instytucji prawa publicznego
- jest osobiście lub materialnie zainteresowany w wyniku sprawy, chyba że jest w sprawie stroną, sprawa dotyczy członka jego rodziny, osoby mu bliskiej lub roszczenie jest wspólne dla niego i jego klienta
- był albo pozostaje w bliskich stosunkach z przeciwnikiem swojego mocodawcy lub osobą zainteresowaną w niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy
- sprawa dotyczy radcy lub adwokata świadczącego pomoc prawną w tym samym czasie na rzecz tego samego podmiotu
- złożył w sprawie zeznanie jako świadek lub wystąpił w sprawie jako biegły
- pełnomocnikiem strony przeciwnej jest jego małżonek lub inna, bliska mu osoba
- brał udział w sprawie lub w sprawie z nią związanej jako arbiter sądu polubownego, członek innych organów rozstrzygających spór lub mediator
Radca ma obowiązek powstrzymać się od występowania na rzecz nowego klienta, jeśli istnieje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta lub, jeżeli posiadana przez niego wiedza o sprawach poprzedniego klienta dałaby nowemu klientowi nieuzasadnioną przewagę (art. 22 ust. 2).
Kodeks Etyki wskazuje przykłady sytuacji, w których zachodzą powyższe przesłanki, np.:
- działając jako doradca kilku klientów, radca nie może udzielić im pełnej i rzetelnej porady bez ujawniania interesów któregoś ze swoich klientów
- występując jako pełnomocnik kilku klientów, radca musiałaby przedstawić argumentację lub wnioski różniące się od tej, którą przedstawiłby gdyby reprezentował jednego z tych klientów
- wiedza o sprawach innego klienta mogłaby dać jakiekolwiek korzyści nowemu klientowi
- radca występuje, za pisemną zgodą klientów, występuje w roli mediatora lub arbitra w sporze między nimi
Zakaz wykonywania czynności w powyższych sytuacjach może zostać wyłączony – jeżeli klienci, poinformowani przez radcę o problemie, wyrażą zgodę na takie czynności (art. 22 ust. 3).
Radca prawny ma obowiązek wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania od czynności zawsze wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia, decyzji lub rozstrzygnięciu sprawy bierze udział (nawet pośredni) małżonek radcy, inna bliska mu osoba albo osoba z jakichkolwiek przyczyn od niego zależna (art. 22 ust. 4)
Radcę obejmuje zakaz reprezentowania, czy brania w jakikolwiek sposób udziału w tej samej sprawie w imieniu więcej niż jednego klienta, jeżeli zachodzi konflikt interesów (art. 20). Konflikt interesów zachodzi wtedy, gdy (art. 21):
- radca zobowiązany jest do działania w interesie 2 lub większej liczby klientów w zakresie tych samych lub związanych ze sobą spraw, a obowiązki te stoją ze sobą w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, że mogłyby one stać ze sobą w sprzeczności
- radca ma obowiązek działania w interesie klienta w danej sprawie, a obowiązek ten stoi w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, iż mógłby stać w sprzeczności z interesem radcy w danej sprawie lub z nią związanej.
Jeżeli konflikt interesów ujawni się w toku sprawy radca ma obowiązek niezwłocznie wyłączyć się ze sprawy.
Powyższe obowiązki dotyczą nie tylko sytuacji, gdy radca jest głównym pełnomocnikiem, ale również dalszego pełnomocnictwa.
Wskazane powyżej obowiązki wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania się od czynności dotyczą nie tylko radcy, który sprawę bezpośrednio prowadził, ale również radców, z którymi radca, w czasie prowadzenia danej sprawy, świadczył wspólnie pomoc prawną (w zespole radców, w spółce, w kancelarii), nawet jeżeli nie byli oni zaangażowani w prowadzenie danej sprawy (art. 22 ust. 5).
Obowiązek powstrzymywania się od podejmowania czynności, czy prowadzenia spraw może też wynikać z innych zasad, np.:
- wynikać z obowiązku zachowania niezależności:
- radca winien nie ulegać wpływom i unikać wszelkich czynności ograniczających jego niezależność (art. 11 ust. 3)
- wynikać z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej:
- radca nie może wykonywać czynności zawodowych na rzecz jakiegokolwiek podmiotu, o ile groziłoby to naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 16)
- mieć na celu ochronę godności zawodu – radca nie może brać udziału ani uczestniczyć w czynnościach, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały zaufanie do niego (art. 19)
- mieć na celu zapewnienie należytych stosunków pomiędzy radcami prawnymi i unikaniu nieuczciwej konkurencji pomiędzy radcami, i tak:
- radca nie może udzielić pomocy prawnej w sprawie procesowej, jeżeli klient korzysta z pomocy innego radcy, chyba, że ten radca wyrazi na to zgodę (art. 35 ust. 1)
- radca powinien nie podejmować się sprawy, jeśli nie posiada specjalistycznej wiedzy lub doświadczenia odpowiedniego do prowadzenia danej sprawy. Może się podjąć takiej sprawy, jeżeli zapewni sobie współpracę radcy lub adwokata o stosownej wiedzy lub doświadczeniu.
