Wyłączenie i powstrzymanie się

Radca Prawny nie może prowadzić sprawy ani udzielić w jakiejkolwiek formie pomocy prawnej, jeżeli:

• udzielił wcześniej stronie przeciwnej pomocy prawnej w tej sprawie, albo w sprawie z nią związanej
  
• brał udział w sprawie jako przedstawiciel organów władzy publicznej lub instytucji prawa publicznego
  
• jest osobiście lub materialnie zainteresowany w wyniku sprawy, chyba że jest w sprawie stroną, sprawa dotyczy członka jego rodziny, osoby mu bliskiej lub roszczenie jest wspólne dla niego i jego klienta
  
• był albo pozostaje w bliskich stosunkach z przeciwnikiem swojego mocodawcy lub osobą zainteresowaną w niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy
  
• sprawa dotyczy radcy lub adwokata świadczącego pomoc prawną w tym samym czasie na rzecz tego samego podmiotu
  
• złożył w sprawie zeznanie jako świadek lub wystąpił w sprawie jako biegły
  
• pełnomocnikiem strony przeciwnej jest jego małżonek lub inna, bliska mu osoba
  
• brał udział w sprawie lub w sprawie z nią związanej jako arbiter sądu polubownego, członek innych organów rozstrzygających spór lub mediator
  

Radca prawny ma obowiązek powstrzymać się od występowania na rzecz nowego klienta, jeśli istnieje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta lub, jeżeli posiadana przez niego wiedza o sprawach poprzedniego klienta dałaby nowemu klientowi nieuzasadnioną przewagę (art. 22 ust. 2). KE wskazuje przykłady sytuacji, w których zachodzą powyższe przesłanki, np.:

• działając jako doradca kilku klientów, radca nie może udzielić im pełnej i rzetelnej porady bez ujawniania interesów któregoś ze swoich klientów
  
• występując jako pełnomocnik kilku klientów, radca musiałaby przedstawić argumentację lub wnioski różniące się od tej, którą przedstawiłby gdyby reprezentował jednego z tych klientów
  
• wiedza o sprawach innego klienta mogłaby dać jakiekolwiek korzyści nowemu klientowi
  
• radca występuje, za pisemną zgodą klientów, występuje w roli mediatora lub arbitra w sporze między nimi
  

Zakaz wykonywania czynności w powyższych sytuacjach może zostać wyłączony – jeżeli klienci, poinformowani przez radcę o problemie, wyrażą zgodę na takie czynności (art. 22 ust. 3).

Radca ma obowiązek wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania od czynności zawsze wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia, decyzji lub rozstrzygnięciu sprawy bierze udział (nawet pośredni) małżonek radcy, inna bliska mu osoba albo osoba z jakichkolwiek przyczyn od niego zależna (art. 22 ust. 4)

Radcę obejmuje zakaz reprezentowania, czy brania w jakikolwiek sposób udziału w tej samej sprawie w imieniu więcej niż jednego klienta, jeżeli zachodzi konflikt interesów (art. 20). Konflikt interesów zachodzi wtedy, gdy (art. 21):

• radca zobowiązany jest do działania w interesie 2 lub większej liczby klientów w zakresie tych samych lub związanych ze sobą spraw, a obowiązki te stoją ze sobą w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, że mogłyby one stać ze sobą w sprzeczności
  
• radca ma obowiązek działania w interesie klienta w danej sprawie, a obowiązek ten stoi w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, iż mógłby stać w sprzeczności z interesem radcy w danej sprawie lub z nią związanej.
  

Jeżeli konflikt interesów ujawni się w toku sprawy radca ma obowiązek niezwłocznie wyłączyć się ze sprawy.

Powyższe obowiązki dotyczą nie tylko sytuacji, gdy radca jest głównym pełnomocnikiem, ale również dalszego pełnomocnictwa.

Wskazane powyżej obowiązki wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania się od czynności dotyczą nie tylko radcy, który sprawę bezpośrednio prowadził, ale również radców, z którymi radca, w czasie prowadzenia danej sprawy, świadczył wspólnie pomoc prawną (w zespole radców, w spółce, w kancelarii), nawet jeżeli nie byli oni zaangażowani w prowadzenie danej sprawy (art. 22 ust. 5).

Obowiązek powstrzymywania się od podejmowania czynności, czy prowadzenia spraw może też wynikać z innych zasad, np.:

1. radca winien nie ulegać wpływom i unikać wszelkich czynności ograniczających jego niezależność (art. 11 ust. 3)
   
2. radca nie może wykonywać czynności zawodowych na rzecz jakiegokolwiek podmiotu, o ile groziłoby to naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 16)
   
3. radca nie może brać udziału ani uczestniczyć w czynnościach, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały zaufanie do niego (art. 19)
   
4. radca nie może udzielić pomocy prawnej w sprawie procesowej, jeżeli klient korzysta z pomocy innego radcy, chyba, że ten radca wyrazi na to zgodę (art. 35 ust. 1)
   
5. radca powinien nie podejmować się sprawy, jeśli nie posiada specjalistycznej wiedzy lub doświadczenia odpowiedniego do prowadzenia danej sprawy. Może się podjąć takiej sprawy, jeżeli zapewni sobie współpracę radcy lub adwokata o stosownej wiedzy lub doświadczeniu (art. 27 ust. 1).

Tajemnica zawodowa

Instytucja tajemnicy zawodowej radcy jest warunkiem właściwego wykonywania zawodu radcy. Nie jest bowiem możliwe wykonywanie przez radcę czynności zawodowych, wówczas, gdy klient nie ma pewności, iż przekazane informacje pozostaną poufne.

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej w stosunku do wszelkich informacji uzyskanych od klienta w związku ze świadczeniem pomocy prawnej jest podstawą zaufania klienta do radcy i właściwego świadczenia usług prawnych. Zachowanie tajemnicy zawodowej stanowi istotę gwarancji wolności jednostki oraz prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości (art. 9).

KE wyraźnie wskazuje, że istota zawodu radcy polega na tym, że uzyskuje on od klienta w zaufaniu informacje, których klient nie ujawniłby nikomu (art. 12 ust. 1).

Role zachowania tajemnicy zawodowej podkreśla, fakt iż w rocie ślubowania radcy konieczność jej zachowania jest  wprost wymieniona.

Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych radca jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Normę tę uzupełnia art. 12 ust. 2 KE, który stwierdza, iż tajemnica zawodowa obejmuje wszystkie uzyskane przez radcę informacje, niezależnie od ich formy lub sposobu ich utrwalenia. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej:

• dotyczy nie tylko ujawnienia osobom trzecim, ale nawet wykorzystania informacji, niezależnie od tego, w czyim interesie miałoby to nastąpić:
  

Art. 12 ust. 3: "Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej obejmuje nie tylko zakaz ujawnienia informacji, lecz także skorzystania z nich w interesie własnym lub osoby trzeciej"

• jest nieograniczony i nie podlega ograniczeniu w czasie:
  

Art. 3 ust. 4 ustawy o radcach prawnych: "Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie".

Art. 15 KE: "Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej jest nieograniczony w czasie i trwa także po ustaniu stosunku prawnego, na podstawie którego radca świadczył pomoc prawną"

• dotyczy również aplikanta radcowskiego na mocy art. 33 ust. 5 w zw. z art. 3 ust. 3-5 ustawy o radcach prawnych
  

Obowiązek zachowania tajemnicy obejmuje wszystkie uzyskane przez radcę informacje, niezależnie od formy lub sposobu ich utrwalenia, a więc m.in.:

• dokumenty, notatki, akta, materiały utrwalone metodą elektroniczną, albo innymi środkami technicznymi
  
• przebieg i treść pertraktacji ugodowych, które winne być zachowane także wobec sądu i innych organów orzekających, chyba że strony, których pertraktacje dotyczyły wyrażą zgodę na ich ujawnienie (dotyczy tez wiadomości przekazanych przez klienta, świadka, sędziego, przeciwnika)
  

Wykonywanie zakazu ujawnienia informacji objętych tajemnicą zawodowej polega w szczególności na:

• wymaganiu przez radcę od osób, z którymi współpracuje przy wykonywaniu zawodu, zachowania tajemnicy oraz wyraźnym zobowiązaniu do tego tych osób (art. 13)
  
• zabezpieczeniu, najlepiej jak to jest możliwe, przed niepowołanym ujawnieniem informacji objętych tajemnicą zawodową; wykorzystanie środków przekazu niegwarantujących zachowania poufności w przekazaniu informacji objętych tajemnicą zawodową wymaga uprzedniego powiadomienia o tym klienta (art. 14)
  
• zakazie wykonywania czynności zawodowych na rzecz jakiegokolwiek podmiotu, o ile groziłoby to naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 16)
  
• nie zgłaszaniu dowodu z przesłuchania innego radcy albo adwokata w charakterze świadka na okoliczności znane im z wykonywaniem zawodu (art. 17)
  

Radca ma obowiązek żądania udziału przedstawiciela samorządu radców w przeszukaniu, w wyniku którego mogłoby dojść do ujawnienia tajemnicy zawodowej radcy (art. 18).

Naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej stanowi nie tylko czyn skutkujący ponoszeniem odp. dyscyplin. (art. 64 ustawy o radcach prawnych), ale również ponoszeniem odp. karnej (art. 266 § 1 Kodeksu karnego.

Ograniczenia prawa radcy do dochowania tajemnicy zawodowej przewidują przepisy:

• kodeksu postępowania karnego (art. 180 § 2)
  
• ustawy z dnia 16 listopada 2000 roku o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa o praniu brudnych pieniędzy)
  

W postępowaniu cywilnym i administracyjnym nie ma możliwości zwolnienia radcy z obowiązku zachowania tajemnicy – radca może się odmówić odpowiedzi na pytanie w zakresie, w jakim naruszałoby to tajemnicę zawodową. Tajemnica zawodowa radcy jest bowiem "istotną tajemnicą zawodową", o której mowa w art. 261 § 2 k.p.c. oraz "prawnie chronioną tajemnicą zawodową" z art. 83 § 2 k.p.a. Odmawiając radca nie ma obowiązku szczegółowego uzasadniania swojej odmowy, winien jednak wskazać, że przysługuje mu ochrona tajemnicy zawodowej wynikająca z art. 3 ustawy o radcach prawnych, a udzielenie odpowiedzi na zadane pytanie stanowiłoby naruszenie tej tajemnicy (szerzej na ten temat: uchwała nr 520/VI/2006 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 16 grudnia 2006 roku w sprawie ochrony tajemnicy zawodowej w sądowym postępowaniu cywilnym – miałam załączyć, ale uznałam, że i tak nikt tego nie przeczyta. Jeśli znajdzie się jakiś chętny, niech pisze maila).

Możliwość zwolnienia radcy z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej w postępowaniu karnym, a właściwie praktyka sądowa w tym zakresie, budzi poważne wątpliwości oraz zaniepokojenie samorządu radców (patrz: uchwała Nr 594/V/2003
Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 9 września 2003 r. w sprawie stanowiska KRRP odnośnie zwalniania radców z obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej – miała być, ale patrz j.w.). Krajowa Rada podkreśla, że powyższe uprawnienie sądu powinno mieć charakter wyjątkowy i wymagać bezwzględnego spełnienia przesłanek ustawowych. Przesłankami tymi są, stosownie do treści art. 180 § 2 k.p.k.:

• zwolnienie jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości
  
• okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu
  

O zwolnieniu zawsze decyduje Sąd (również w postępowaniu przygotowawczym), a jego postanowienie w tym zakresie podlega zażaleniu.

W odniesieniu do obowiązków radców wynikających z ustawy z dnia 16 listopada 2000 roku o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzm (tzw. pranie brudnych pieniędzy), ustawa ta była przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego na wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych. Wyrokiem z dnia 2 lipca 2007 roku (K 41/05 – wyroku brak, bo liczy 37 stron, ale dostępny i w lexie, polonice, i na stronie Trybunału) Trybunał uznał przepisy zaskarżonej ustawy (w większości) za zgodne z Konstytucją, ale w zakresie, w jakim nie dotyczą sytuacji, gdy instytucje obowiązane w rozumieniu tej ustawy, świadczące pomoc prawną [a więc również radcowie prawni - JG], ustalają sytuację prawną klienta lub wykonują inne czynności mające związek z postępowaniem sądowym. Jak skomentował to Dariusz Sałajewski (ówczesny Wiceprezes KRRP) w wypowiedzi dla Rzeczypospolitej z dnia 2 lipca 2007 roku:

"Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego rozwiewa wątpliwości i czyni naszą sytuację zawodową klarowną. Niezależnie od tego, czy radca już reprezentuje swojego klienta, czy dopiero ocenia jego sytuację prawną, zwolniony jest z obowiązku informacyjnego, o którym mówi ustawa o praniu brudnych pieniędzy. Trybunał stwierdził bowiem, że zaskarżone przez samorząd radcowski przepisy są zgodne z Konstytucją, ale tylko w tym zakresie, w jakim nie dotyczą badania statusu prawnego klienta oraz reprezentowania go w postępowaniu. A sytuację prawną klienta badamy, gdy zgłasza się do nas po poradę i przedstawia swoje wątpliwości. Radca już wtedy może uzyskać pewne wiadomości dotyczące jego finansów, ale nie ma obowiązku informowania głównego inspektora danych finansowych o jego sprawach. To jest już objęte tajemnicą zawodową."

Tablica informacyjna

Do tablic informacyjnych radcy oraz informacji umieszczanych na tych tablicach mają w pełni zastosowanie postanowienia KE dot. dozwolonej i niedozwolonej informacji.

Wymogi te zostały sprecyzowane w uchwale nr 713 / IV / 99 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 26 marca 1999r. w sprawie ustalenia treści i formy tablic informacyjnych o wykonywaniu zawodu radcy:

§ 1.     Radca oznacza siedzibę swojej działalności tablicą zawierającą napis:

    Kancelaria Radcy Prawnego

    Kancelaria Radców Prawnych

    Kancelaria Radcy Prawnego i Adwokata

    Kancelaria Radcy Prawnego i Adwokatów

    Kancelaria Radców Prawnych i Adwokata

    Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów

z możliwością umieszczenia imion i nazwisk i ewentualnie tytułu i stopni naukowych w zakresie nauk prawnych, tytułu zawodowego oraz określeniem formy prawnej działalności: spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa. Tablica może zawierać również nazwę własną kancelarii.

§ 2.     Tablice informacyjne wymienione w § 1 niniejszej uchwały powinny mieć wymiary nie większe niż 70 cm (podstawa) i 40 cm (wysokość). Zaleca się, aby treść tablic była wykonana na niebieskim tle białymi literami.

§ 3.     Tablice, o których mowa należy umieszczać na zewnątrz budynku. Tablica nie może zawierać elementów ozdobnych.

Powyższa uchwała została podjęta w oparciu o wówczas obowiązujące Zasady Etyki Radcy Prawnego (zawierające bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące informowania oraz zakazu reklamy niż obecny Kodeks oraz zawierające szczegółowe postanowienia dotyczące tablicy informacyjnej), w związku z czym pojawia się pytanie o jej moc obowiązującą. Jednakże uchwała nie została pozbawiona mocy prawnej, warto więc o niej wiedzieć.

www radców prawnych

Kodeks Etyki nie zawiera postanowień dotyczących strony internetowej radcy prawnego (czy też kancelarii bądź spółki, w ramach której wykonuje zawód). W tym zakresie zastosowanie mają ogólne regulacje dotyczące dozwolonego i niedozwolonego informowania:

Ogólna zasada: "co nie jest wyraźnie zakazane, jest dozwolone". Przy informowaniu radca winien przestrzegać pewnych zasad – informowanie musi być rzetelne, rzeczowe, nie wprowadzać w błąd i nie naruszać godności zawodowej. Musi być też zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, co wyklucza np. nieuczciwą reklamę.

Informacje o świadczeniu pomocy prawnej nie mogą więc naruszać:

• KE
  
• uchwał samorządu (np. uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie udziału radców w rankingach prawniczych)
  
• przepisów ustaw regulujących wykonywanie zawodu
  
• przepisów innych ustaw (np. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji)
  

Kodeks wskazuje przykłady dozwolonego informowania (art. 24 ust. 2 używa zwrotu "w szczególności"):

• imię i nazwisko (wraz ze zdjęciem), życiorys zawodowy, posiadane tytuły i stopnie zawodowe, kwalifikacje, doświadczenie i umiejętności zawodowe (w tym dodatkowe), znajomości języków obcych, preferowane zakresy praktyki zawodowej
  
• logotyp Krajowej Izby Radców Prawnych, forma prawna wykonywania zawodu wraz z oznaczeniem ją indywidualizującym oraz siedzibą i adresem, forma kontaktu (w tym komunikacji elektronicznej), zasady kształtowania wynagrodzenia za świadczone usługi, stała współpraca z innymi podmiotami (radcami prawnymi, adwokatami, prawnikami zagranicznymi lub ich spółkami, współpraca z rzecznikami patentowymi, doradcami podatkowymi, biegłymi rewidentami, doradcami personalnymi, doradcami finansowymi lub ubezpieczeniowymi, rzeczoznawcami), wysokość posiadanego ubezpieczenia od odp. cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych, udzielane gwarancje usługowe
  
• inna działalność radcy
  

KE w art. 25 wskazuje wyraźnie, jaki rodzaj informacji (bez względu na formę jej prezentowania) jest niedozwolony. I tak zakazane jest informowanie:

• sprzeczne z prawem lub z dobrymi obyczajami
  
• niezgodne z rzeczywistością lub wprowadzające w błąd
  
• sprzeczne z godnością zawodu między innymi poprzez wykorzystanie łatwowierności lub przymusowego położenia klientów, nadużycie zaufania, wywieranie presji, narzucanie się, naruszanie miru domowego klienta
  
• istotnie ograniczające klientowi swobodę wyboru poprzez udzielenie nierzetelnych obietnic lub gwarancji
  
• radcy prawnym lub jego działalności zawodowej przy okazji występowania w środkach masowego przekazu, wykraczające poza niezbędną i rzeczową potrzebę informacji
  
• wykazach (listach) klientów, którzy nie wyrazili na to zgody
  
• dotyczące uczestniczenia w rankingach prawniczych i informowanie o zajętych w nich miejscach, jeżeli nie są one prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwała właściwego organu samorządu radców
  
• dotyczące sponsorowania, jeżeli nie jest ono prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwałą właściwego organu samorządu radców
  

Powyższe zasady mają zastosowanie w pełni do strony internetowej radcy, gdyż dotyczą one każdego informowania bez względu na formę, treść, technikę i środki.

Krajowa Rada Radców Prawnych uchwałą nr 487/V/2002 w spr. informowania przez radcę o wykonywaniu zawodu za pośrednictwem Internetu oraz innych elektronicznych i cyfrowych środkach przekazu, wskazała wymogi odnośnie strony internetowej radcy. Uchwała ta podjęta została jednakże w oparciu o ówcześnie obowiązujące Zasady Etyki Radcy Prawnego (precyzowała wynikające z tych zasad postanowienia). W związku z czym, wobec wejścia w życie od dnia 1 stycznia 2008 roku KE uchwała ta w znacznej części straciła moc (pomimo braku jej wyraźnego uchylenia), gdyż jest sprzeczna z postanowieniami Kodeksu.

Warto jednakże wskazać postanowienia z uchwały, które w dalszym ciągu zachowały swoją aktualność:

• korzystanie przez radcę z internetu mające na celu poinformowanie o świadczeniu pomocy prawnej nie może naruszać wynikających z KE ograniczeń odnoszących się do informacji
  
• przekazywana informacja nie może pozostawać w sprzeczności z postanowieniami ustaw regulujących wykonywanie zawodu i nie może wykraczać poza potrzebę zgodnego z rzeczywistością i niewprowadzającego w błąd poinformowania społeczeństwa o świadczeniu pomocy prawnej
  
• nie należy na stronie internetowej lub innych elektronicznych bądź cyfrowych środkach przekazu używanych przez radcę zamieszczać wszelkich reklam bądź informacji niezwiązanych ze świadczeniem pomocy prawnej
  
• forma strony internetowej nie może uchybiać prestiżowi i godności zawodu
  
• można umieszczać adres strony w katalogach i wyszukiwarkach internetowych
  
• nie należy:
  
  • wysyłać za pośrednictwem ogólnodostępnych sieci przewodowych i bezprzewodowych elektronicznych (cyfrowych) komunikatów zawierających informacje o założeniu lub funkcjonowaniu strony dotyczącej działalności zawodowej radcy do adresatów, którzy się o taką informację nie zwracali
    
  • uczestniczyć w grupach dyskusyjnych (czatach) w sposób zmierzający do nawiązania kontaktu z klientem
    
  • umieszczać lub zezwalać na przekierowanie lub inne elektroniczne odesłanie do lub ze stron zawierających informacje niedopuszczalne w świetle niniejszej uchwały [a więc obecnie raczej w świetle KE]
    
  • wykorzystywać prowadzoną przez radcę inną działalność dla przekazywania informacji o świadczonej pomocy prawnej.

Stosunek do sądów i urzędów

Art. 30

Radca prawny powinien dbać, aby jego zachowanie nie naruszyło powagi sądu, urzędu i instytucji, przed którymi występuje oraz o to, aby jego wystąpienia nie naruszały godności osób uczestniczących w postępowaniu.

Art. 31

Radca prawny nie może publicznie okazywać swego osobistego stosunku do pracowników wymiaru sprawiedliwości, klientów oraz osób, których dotyczą czynności przez niego wykonywane.

Kodeks wprowadza więc następujące regulację dotyczące należytego stosunku do organów przed którymi radca występuje:

• obowiązek dbania o nienaruszenie swoim zachowaniem powagi sądu, urzędu i innych instytucji
  
• obowiązek dbania o nienaruszanie godności osób uczestniczących w postępowaniu. Tutaj należy również wspomnieć o wynikającym z innego przepisu KE obowiązku nieprzekraczania granic wolności słowa i pisma przy wykonywaniu zawodu oraz o zakazie grożenia postępowaniem karnym lub dyscyplinarnym w swoich zawodowych wystąpieniach.
  
• zakaz publicznego okazywania osobistego stosunku do pracowników wymiaru sprawiedliwości, klientów i osób, których dotyczą czynności wykonywane przez radcę.

Stosunek do organów samorządu

Kodeks Etyki nakłada na radcę prawnego szereg obowiązków związanych z należytym stosunkiem do organów samorządu:

1. obowiązek szacunku i lojalności
   

   Radcę obowiązuje szacunek i lojalność wobec organów samorządu radców (art. 45 ust. 1).
   

2. obowiązek stosowania się do uchwał
   

   Radca obowiązany jest stosować się do uchwał organów samorządu, niezależnie od ich osobistej oceny (art. 45 ust. 2).
   

3. obowiązek terminowej zapłaty składki
   

   Radca obowiązany jest do terminowej zapłaty składki samorządowej (art. 45 ust. 3).
   

4. obowiązek współdziałania z organami samorządu
   

   Radca obowiązany jest współdziałać z organami samorządu radców w sprawach związanych z jego funkcjonowaniem i zadaniami oraz w sprawach wykonywania zawodu i przestrzegania niniejszego kodeksu (art. 46).
   

5. obowiązki związane z postępowaniem dyscyplinarnym:
   

• stawienia się organami na ich wezwanie
  
• złożenia wyjaśnień na wezwanie
  

Radca prawny wezwany przez dziekana, radę izby, sąd dyscyplinarny bądź przez rzecznika dyscyplinarnego lub jego zastępcę, obowiązany jest stawić się na jego wezwanie w wyznaczonym terminie, a w razie zaistnienia poważnej przeszkody – usprawiedliwić niemożność stawiennictwa (art. 47 ust. 1).

Radca, wezwany przez podmioty o których mowa w punkcie powyżej, do złożenia wyjaśnień w sprawach wynikających z ustawowego zakresu zadań samorządu radców albo niniejszego kodeks, obowiązany jest złożyć wyjaśnienia w wyznaczonym terminie (art. 47 ust. 2).

Sprawy z urzędu

Radca prawny prowadząc każdą sprawę winien postępować w zgodzie z zasadami etyki, niezależnie od tego, czy jest to sprawa prowadzona na zlecenie klienta, czy z urzędu. Radca prowadząc sprawę z urzędu winien więc m.in.:

• wykonywać swoje czynności zawodowe zgodnie z prawem, uczciwie, rzeczowo i z należytą starannością
  
• dbać o godność zawodu
  
• dbać o zachowanie tajemnicy zawodowej
  
• zawsze kierować się prawem
  
• chronić swoją niezależność i nie ulegać wpływom
  

Prowadzenie sprawy z urzędu powoduje jednakże dodatkowy obowiązek informacyjny radcy – w przypadku stwierdzenia braku podstaw do wniesienia środka zmierzającego do wzruszenia orzeczenia sądowego lub skargi konstytucyjnej, radca winien przedstawić klientowi pisemną opinię o braku podstaw. Jeżeli radca został wyznaczony do prowadzenia sprawy przez prezesa sądu, o swoim stanowisku radca winien zawiadomić również dziekana rady izby oraz sąd w sposób wskazany w ustawie.

Podjęcie się przez radcę prowadzenia sprawy z urzędu wymaga powierzenia mu tej sprawy przez właściwy organ. Zgodnie z uchwałą Krajowej Rady Radców Prawnych z 14 września 2002 roku w sprawie wyznaczania radców do prowadzenia spraw z urzędu oraz Regulaminu postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 k.p.c., będącego załącznikiem do w/w uchwały (uchwała i regulamin na osobnej stronie), organem tym jest:

• w postępowaniu cywilnym – rada okręgowej izby radców, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy. Przy czym rada upoważnia dziekana do wyznaczania radców z urzędu (a ten może upoważnić do tego innego członka rady).
  
• w postępowaniu karnym, karnym skarbowym (radca jako pełnomocnik), w postępowaniu w sprawach o wykroczenia (radca jako obrońca z urzędu, bądź pełnomocnik) – prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy
  

Przepisy regulaminu (a więc zasady dotyczące wyznaczania radców w postępowaniu cywilnym) stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców:

• do prowadzenia spraw z urzędu na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego
  
• do sporządzania skargi konstytucyjnej lub zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu z powodu nieusunięcia braków formalnych skargi lub jej oczywistej bezzasadności – na wniosek sądu rejonowego miejsca zamieszkania skarżącego
  

Uchwała Nr 499/V/2002  Krajowej Rady Radców Prawnych  z dnia 14 września 2002 r.w sprawie wyznaczania radców do prowadzenia spraw z urzędu. Na podstawie art. 60 pkt. 8a) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 123 poz.1059) Krajowa Rada Radców Prawnych uchwala co następuje:

§ 1.     Postępowanie rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 k. p. c. określa Regulamin stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2.    Przepisy Regulaminu, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym).

§ 3.    Przepisy Regulaminu, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców do sporządzania skargi konstytucyjnej lub zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu z powodu nieusunięci braków formalnych skargi lub jej oczywistej bezzasadności - na wniosek sądu rejonowego miejsca zamieszkania skarżącego (art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

§ 4.    Dziekan rady izby przedstawia corocznie prezesom sądów w okręgu izby wykaz radców wykonujących zawód z uwzględnieniem uprawnień świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym nie będącym przedsiębiorcami.

§ 5.    Dziekan rady izby, we współdziałaniu z dziekanem rady izby adwokackiej, przedstawia prezesom właściwych sądów wykaz radców, którzy pełnią we wskazanym okresie dyżury telefoniczne, umożliwiające niezwłoczne ich wyznaczenie z urzędu do spraw o wykroczenia rozpatrywanych trybie przyśpieszonym. Przy sporządzaniu tych wykazów uwzględnia się uprawnienia do świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym nie będącym przedsiębiorcami, a także stosuje się odpowiednio przepisy Regulaminu o którym mowa w § 1 niniejszej uchwały.

§ 6.    W postępowaniu karnym radcę jako pełnomocnika wyznacza z urzędu prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy - z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 Kpk (art. 88 § 1 w zw. z art. art. 78 i 81 Kpk). W postępowaniu karnym skarbowym radcę jako pełnomocnika wyznacza z urzędu prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy (art. 125 i art. 176 Kks). W postępowaniu w sprawach o wykroczenia radcę jako obrońcę z urzędu bądź pełnomocnika z urzędu wyznacza prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy (art. 23 oraz art. 30 Kpw). W sprawach o których mowa w ust. 1 -3 rada izby nie jest właściwa do zwalniania wyznaczonego radcy z obowiązku świadczenia z urzędu pomocy prawnej.

§ 7.    Traci moc uchwała Nr 264/IV/97 z dnia 22.03.1997 r. wraz z późniejszymi zmianami w sprawie postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego.

§ 8.    Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia

REGULAMIN
postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 kpc.

§ 1.    Organem uprawnionym do wyznaczania radcy w trybie art.117 § 1 kpc jest rada okręgowej izby radców, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy.

Rada okręgowej izby radców upoważnia dziekana do wykonywania uprawnień, o których mowa w ust.1.

Dziekan rady okręgowej izby radców może upoważnić do wykonywania tych uprawnień innego członka rady.

§ 2.    Osoba uprawniona wyznacza do prowadzenia sprawy na wniosek sądu radcę, zamieszkałego w okręgu tego sądu z listy radców według kolejności alfabetycznej, pomijając radców nie wykonujących zawodu. Na wniosek radcy można go wyznaczyć, poza kolejnością alfabetyczną, do prowadzenia sprawy z urzędu.

W sprawach w których wniosek sądu dotyczy zastępstwa procesowego osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej wyznacza się radcę uprawnionego do obsługi osób fizycznych tzn. wykonującego zawód w warunkach odpowiadających przepisom art.8 ust.2 ustawy o radcach prawnych .

Członkowie rad okręgowych izb radców, Krajowej Rady Radców Prawnych, okręgowych Komisji rewizyjnych i Wyższej Komisji Rewizyjnej, Sądów dyscyplinarnych obu instancji oraz rzecznicy dyscyplinarni i Główny Rzecznik Dyscyplinarny oraz ich zastępcy mogą na swój wniosek nie być wyznaczani do prowadzenia spraw w trybie art.117 kpc w okresie pełnienia funkcji.

§ 3.    Jeżeli radca wyznaczony w trybie § 1 i 2 ma podjąć czynności poza terenem właściwości miejscowej sądu, który wnosił o wyznaczenie, osoba uprawniona, która wyznaczyła radcę wyznaczy, na jego wniosek, radcę z innej miejscowości w trybie § 1 i 2 lub wystąpi o takie wyznaczenie do Rady okręgowej izby radców właściwej dla miejsca czynności, która ma być podjęta.

§ 4.    O wyznaczeniu radcy w trybie § 1, 2 i 3 osoba uprawniona zawiadamia na piśmie właściwy sąd oraz wyznaczonego radcę. Wzory pism w tej sprawie stanowią załączniki Nr 1 i 2 do niniejszego Regulaminu. Wyznaczenie radcy przez osobę uprawnioną w trybie art.117 kpc oraz § 1, 2 i 3 niniejszego Regulaminu jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa.

Prowadzenie sprawy przez radcę wyznaczonego w trybie art.117 kpc oraz § 1, 2 i 3 niniejszego Regulaminu stanowi jego obowiązek zawodowy i korporacyjny.

§ 5.        Radca może z ważnych przyczyn wnosić o zwolnienie go od obowiązku zastępowania strony z urzędu do uprawnionej osoby, która wyznaczyła go do prowadzenia sprawy.

Osoba uprawniona zwalniając go od tego obowiązku wyznacza jednocześnie innego radcę.

Ważnymi przyczynami uzasadniającymi wniosek o zwolnienie od obowiązku zastępowania strony z urzędu mogą być w szczególności:

• okoliczności uzasadniające wyłączenie się ze sprawy lub powstrzymanie się od czynności w świetle Zasad etyki zawodowej,
  
• uzasadnione podejrzenie, że zachodzi kolizja interesów tej strony z interesami osoby, której sprawę prowadzi radca na skutek wcześniejszych zobowiązań,
  
• choroba lub wypadek losowy uniemożliwiający prowadzenie sprawy.
  

§ 6.    Radca wnoszący o zwolnienie go z obowiązku, o którym mowa § 3 i 5 obowiązany jest do podjęcia czynności procesowych nie cierpiących zwłoki oraz w razie zwolnienia do przekazania innemu wyznaczonemu radcy sprawy wraz z aktami podręcznymi i informacji o wyznaczonych terminach czynności procesowych.