Wyłączenie i powstrzymanie się

Radca Prawny nie może prowadzić sprawy ani udzielić w jakiejkolwiek formie pomocy prawnej, jeżeli:

• udzielił wcześniej stronie przeciwnej pomocy prawnej w tej sprawie, albo w sprawie z nią związanej
  
• brał udział w sprawie jako przedstawiciel organów władzy publicznej lub instytucji prawa publicznego
  
• jest osobiście lub materialnie zainteresowany w wyniku sprawy, chyba że jest w sprawie stroną, sprawa dotyczy członka jego rodziny, osoby mu bliskiej lub roszczenie jest wspólne dla niego i jego klienta
  
• był albo pozostaje w bliskich stosunkach z przeciwnikiem swojego mocodawcy lub osobą zainteresowaną w niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy
  
• sprawa dotyczy radcy lub adwokata świadczącego pomoc prawną w tym samym czasie na rzecz tego samego podmiotu
  
• złożył w sprawie zeznanie jako świadek lub wystąpił w sprawie jako biegły
  
• pełnomocnikiem strony przeciwnej jest jego małżonek lub inna, bliska mu osoba
  
• brał udział w sprawie lub w sprawie z nią związanej jako arbiter sądu polubownego, członek innych organów rozstrzygających spór lub mediator
  

Radca prawny ma obowiązek powstrzymać się od występowania na rzecz nowego klienta, jeśli istnieje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta lub, jeżeli posiadana przez niego wiedza o sprawach poprzedniego klienta dałaby nowemu klientowi nieuzasadnioną przewagę (art. 22 ust. 2). KE wskazuje przykłady sytuacji, w których zachodzą powyższe przesłanki, np.:

• działając jako doradca kilku klientów, radca nie może udzielić im pełnej i rzetelnej porady bez ujawniania interesów któregoś ze swoich klientów
  
• występując jako pełnomocnik kilku klientów, radca musiałaby przedstawić argumentację lub wnioski różniące się od tej, którą przedstawiłby gdyby reprezentował jednego z tych klientów
  
• wiedza o sprawach innego klienta mogłaby dać jakiekolwiek korzyści nowemu klientowi
  
• radca występuje, za pisemną zgodą klientów, występuje w roli mediatora lub arbitra w sporze między nimi
  

Zakaz wykonywania czynności w powyższych sytuacjach może zostać wyłączony – jeżeli klienci, poinformowani przez radcę o problemie, wyrażą zgodę na takie czynności (art. 22 ust. 3).

Radca ma obowiązek wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania od czynności zawsze wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia, decyzji lub rozstrzygnięciu sprawy bierze udział (nawet pośredni) małżonek radcy, inna bliska mu osoba albo osoba z jakichkolwiek przyczyn od niego zależna (art. 22 ust. 4)

Radcę obejmuje zakaz reprezentowania, czy brania w jakikolwiek sposób udziału w tej samej sprawie w imieniu więcej niż jednego klienta, jeżeli zachodzi konflikt interesów (art. 20). Konflikt interesów zachodzi wtedy, gdy (art. 21):

• radca zobowiązany jest do działania w interesie 2 lub większej liczby klientów w zakresie tych samych lub związanych ze sobą spraw, a obowiązki te stoją ze sobą w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, że mogłyby one stać ze sobą w sprzeczności
  
• radca ma obowiązek działania w interesie klienta w danej sprawie, a obowiązek ten stoi w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, iż mógłby stać w sprzeczności z interesem radcy w danej sprawie lub z nią związanej.
  

Jeżeli konflikt interesów ujawni się w toku sprawy radca ma obowiązek niezwłocznie wyłączyć się ze sprawy.

Powyższe obowiązki dotyczą nie tylko sytuacji, gdy radca jest głównym pełnomocnikiem, ale również dalszego pełnomocnictwa.

Wskazane powyżej obowiązki wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania się od czynności dotyczą nie tylko radcy, który sprawę bezpośrednio prowadził, ale również radców, z którymi radca, w czasie prowadzenia danej sprawy, świadczył wspólnie pomoc prawną (w zespole radców, w spółce, w kancelarii), nawet jeżeli nie byli oni zaangażowani w prowadzenie danej sprawy (art. 22 ust. 5).

Obowiązek powstrzymywania się od podejmowania czynności, czy prowadzenia spraw może też wynikać z innych zasad, np.:

1. radca winien nie ulegać wpływom i unikać wszelkich czynności ograniczających jego niezależność (art. 11 ust. 3)
   
2. radca nie może wykonywać czynności zawodowych na rzecz jakiegokolwiek podmiotu, o ile groziłoby to naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 16)
   
3. radca nie może brać udziału ani uczestniczyć w czynnościach, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały zaufanie do niego (art. 19)
   
4. radca nie może udzielić pomocy prawnej w sprawie procesowej, jeżeli klient korzysta z pomocy innego radcy, chyba, że ten radca wyrazi na to zgodę (art. 35 ust. 1)
   
5. radca powinien nie podejmować się sprawy, jeśli nie posiada specjalistycznej wiedzy lub doświadczenia odpowiedniego do prowadzenia danej sprawy. Może się podjąć takiej sprawy, jeżeli zapewni sobie współpracę radcy lub adwokata o stosownej wiedzy lub doświadczeniu (art. 27 ust. 1).

Tajemnica zawodowa

Instytucja tajemnicy zawodowej radcy jest warunkiem właściwego wykonywania zawodu radcy. Nie jest bowiem możliwe wykonywanie przez radcę czynności zawodowych, wówczas, gdy klient nie ma pewności, iż przekazane informacje pozostaną poufne.

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej w stosunku do wszelkich informacji uzyskanych od klienta w związku ze świadczeniem pomocy prawnej jest podstawą zaufania klienta do radcy i właściwego świadczenia usług prawnych. Zachowanie tajemnicy zawodowej stanowi istotę gwarancji wolności jednostki oraz prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości (art. 9).

KE wyraźnie wskazuje, że istota zawodu radcy polega na tym, że uzyskuje on od klienta w zaufaniu informacje, których klient nie ujawniłby nikomu (art. 12 ust. 1).

Role zachowania tajemnicy zawodowej podkreśla, fakt iż w rocie ślubowania radcy konieczność jej zachowania jest  wprost wymieniona.

Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych radca jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Normę tę uzupełnia art. 12 ust. 2 KE, który stwierdza, iż tajemnica zawodowa obejmuje wszystkie uzyskane przez radcę informacje, niezależnie od ich formy lub sposobu ich utrwalenia. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej:

• dotyczy nie tylko ujawnienia osobom trzecim, ale nawet wykorzystania informacji, niezależnie od tego, w czyim interesie miałoby to nastąpić:
  

Art. 12 ust. 3: "Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej obejmuje nie tylko zakaz ujawnienia informacji, lecz także skorzystania z nich w interesie własnym lub osoby trzeciej"

• jest nieograniczony i nie podlega ograniczeniu w czasie:
  

Art. 3 ust. 4 ustawy o radcach prawnych: "Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie".

Art. 15 KE: "Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej jest nieograniczony w czasie i trwa także po ustaniu stosunku prawnego, na podstawie którego radca świadczył pomoc prawną"

• dotyczy również aplikanta radcowskiego na mocy art. 33 ust. 5 w zw. z art. 3 ust. 3-5 ustawy o radcach prawnych
  

Obowiązek zachowania tajemnicy obejmuje wszystkie uzyskane przez radcę informacje, niezależnie od formy lub sposobu ich utrwalenia, a więc m.in.:

• dokumenty, notatki, akta, materiały utrwalone metodą elektroniczną, albo innymi środkami technicznymi
  
• przebieg i treść pertraktacji ugodowych, które winne być zachowane także wobec sądu i innych organów orzekających, chyba że strony, których pertraktacje dotyczyły wyrażą zgodę na ich ujawnienie (dotyczy tez wiadomości przekazanych przez klienta, świadka, sędziego, przeciwnika)
  

Wykonywanie zakazu ujawnienia informacji objętych tajemnicą zawodowej polega w szczególności na:

• wymaganiu przez radcę od osób, z którymi współpracuje przy wykonywaniu zawodu, zachowania tajemnicy oraz wyraźnym zobowiązaniu do tego tych osób (art. 13)
  
• zabezpieczeniu, najlepiej jak to jest możliwe, przed niepowołanym ujawnieniem informacji objętych tajemnicą zawodową; wykorzystanie środków przekazu niegwarantujących zachowania poufności w przekazaniu informacji objętych tajemnicą zawodową wymaga uprzedniego powiadomienia o tym klienta (art. 14)
  
• zakazie wykonywania czynności zawodowych na rzecz jakiegokolwiek podmiotu, o ile groziłoby to naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 16)
  
• nie zgłaszaniu dowodu z przesłuchania innego radcy albo adwokata w charakterze świadka na okoliczności znane im z wykonywaniem zawodu (art. 17)
  

Radca ma obowiązek żądania udziału przedstawiciela samorządu radców w przeszukaniu, w wyniku którego mogłoby dojść do ujawnienia tajemnicy zawodowej radcy (art. 18).

Naruszenie obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej stanowi nie tylko czyn skutkujący ponoszeniem odp. dyscyplin. (art. 64 ustawy o radcach prawnych), ale również ponoszeniem odp. karnej (art. 266 § 1 Kodeksu karnego.

Ograniczenia prawa radcy do dochowania tajemnicy zawodowej przewidują przepisy:

• kodeksu postępowania karnego (art. 180 § 2)
  
• ustawy z dnia 16 listopada 2000 roku o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (tzw. ustawa o praniu brudnych pieniędzy)
  

W postępowaniu cywilnym i administracyjnym nie ma możliwości zwolnienia radcy z obowiązku zachowania tajemnicy – radca może się odmówić odpowiedzi na pytanie w zakresie, w jakim naruszałoby to tajemnicę zawodową. Tajemnica zawodowa radcy jest bowiem "istotną tajemnicą zawodową", o której mowa w art. 261 § 2 k.p.c. oraz "prawnie chronioną tajemnicą zawodową" z art. 83 § 2 k.p.a. Odmawiając radca nie ma obowiązku szczegółowego uzasadniania swojej odmowy, winien jednak wskazać, że przysługuje mu ochrona tajemnicy zawodowej wynikająca z art. 3 ustawy o radcach prawnych, a udzielenie odpowiedzi na zadane pytanie stanowiłoby naruszenie tej tajemnicy (szerzej na ten temat: uchwała nr 520/VI/2006 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 16 grudnia 2006 roku w sprawie ochrony tajemnicy zawodowej w sądowym postępowaniu cywilnym – miałam załączyć, ale uznałam, że i tak nikt tego nie przeczyta. Jeśli znajdzie się jakiś chętny, niech pisze maila).

Możliwość zwolnienia radcy z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej w postępowaniu karnym, a właściwie praktyka sądowa w tym zakresie, budzi poważne wątpliwości oraz zaniepokojenie samorządu radców (patrz: uchwała Nr 594/V/2003
Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 9 września 2003 r. w sprawie stanowiska KRRP odnośnie zwalniania radców z obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej – miała być, ale patrz j.w.). Krajowa Rada podkreśla, że powyższe uprawnienie sądu powinno mieć charakter wyjątkowy i wymagać bezwzględnego spełnienia przesłanek ustawowych. Przesłankami tymi są, stosownie do treści art. 180 § 2 k.p.k.:

• zwolnienie jest niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości
  
• okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu
  

O zwolnieniu zawsze decyduje Sąd (również w postępowaniu przygotowawczym), a jego postanowienie w tym zakresie podlega zażaleniu.

W odniesieniu do obowiązków radców wynikających z ustawy z dnia 16 listopada 2000 roku o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzm (tzw. pranie brudnych pieniędzy), ustawa ta była przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego na wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych. Wyrokiem z dnia 2 lipca 2007 roku (K 41/05 – wyroku brak, bo liczy 37 stron, ale dostępny i w lexie, polonice, i na stronie Trybunału) Trybunał uznał przepisy zaskarżonej ustawy (w większości) za zgodne z Konstytucją, ale w zakresie, w jakim nie dotyczą sytuacji, gdy instytucje obowiązane w rozumieniu tej ustawy, świadczące pomoc prawną [a więc również radcowie prawni - JG], ustalają sytuację prawną klienta lub wykonują inne czynności mające związek z postępowaniem sądowym. Jak skomentował to Dariusz Sałajewski (ówczesny Wiceprezes KRRP) w wypowiedzi dla Rzeczypospolitej z dnia 2 lipca 2007 roku:

"Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego rozwiewa wątpliwości i czyni naszą sytuację zawodową klarowną. Niezależnie od tego, czy radca już reprezentuje swojego klienta, czy dopiero ocenia jego sytuację prawną, zwolniony jest z obowiązku informacyjnego, o którym mówi ustawa o praniu brudnych pieniędzy. Trybunał stwierdził bowiem, że zaskarżone przez samorząd radcowski przepisy są zgodne z Konstytucją, ale tylko w tym zakresie, w jakim nie dotyczą badania statusu prawnego klienta oraz reprezentowania go w postępowaniu. A sytuację prawną klienta badamy, gdy zgłasza się do nas po poradę i przedstawia swoje wątpliwości. Radca już wtedy może uzyskać pewne wiadomości dotyczące jego finansów, ale nie ma obowiązku informowania głównego inspektora danych finansowych o jego sprawach. To jest już objęte tajemnicą zawodową."

Tablica informacyjna

Do tablic informacyjnych radcy oraz informacji umieszczanych na tych tablicach mają w pełni zastosowanie postanowienia KE dot. dozwolonej i niedozwolonej informacji.

Wymogi te zostały sprecyzowane w uchwale nr 713 / IV / 99 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 26 marca 1999r. w sprawie ustalenia treści i formy tablic informacyjnych o wykonywaniu zawodu radcy:

§ 1.     Radca oznacza siedzibę swojej działalności tablicą zawierającą napis:

    Kancelaria Radcy Prawnego

    Kancelaria Radców Prawnych

    Kancelaria Radcy Prawnego i Adwokata

    Kancelaria Radcy Prawnego i Adwokatów

    Kancelaria Radców Prawnych i Adwokata

    Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów

z możliwością umieszczenia imion i nazwisk i ewentualnie tytułu i stopni naukowych w zakresie nauk prawnych, tytułu zawodowego oraz określeniem formy prawnej działalności: spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa. Tablica może zawierać również nazwę własną kancelarii.

§ 2.     Tablice informacyjne wymienione w § 1 niniejszej uchwały powinny mieć wymiary nie większe niż 70 cm (podstawa) i 40 cm (wysokość). Zaleca się, aby treść tablic była wykonana na niebieskim tle białymi literami.

§ 3.     Tablice, o których mowa należy umieszczać na zewnątrz budynku. Tablica nie może zawierać elementów ozdobnych.

Powyższa uchwała została podjęta w oparciu o wówczas obowiązujące Zasady Etyki Radcy Prawnego (zawierające bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące informowania oraz zakazu reklamy niż obecny Kodeks oraz zawierające szczegółowe postanowienia dotyczące tablicy informacyjnej), w związku z czym pojawia się pytanie o jej moc obowiązującą. Jednakże uchwała nie została pozbawiona mocy prawnej, warto więc o niej wiedzieć.

www radców prawnych

Kodeks Etyki nie zawiera postanowień dotyczących strony internetowej radcy prawnego (czy też kancelarii bądź spółki, w ramach której wykonuje zawód). W tym zakresie zastosowanie mają ogólne regulacje dotyczące dozwolonego i niedozwolonego informowania:

Ogólna zasada: "co nie jest wyraźnie zakazane, jest dozwolone". Przy informowaniu radca winien przestrzegać pewnych zasad – informowanie musi być rzetelne, rzeczowe, nie wprowadzać w błąd i nie naruszać godności zawodowej. Musi być też zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, co wyklucza np. nieuczciwą reklamę.

Informacje o świadczeniu pomocy prawnej nie mogą więc naruszać:

• KE
  
• uchwał samorządu (np. uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie udziału radców w rankingach prawniczych)
  
• przepisów ustaw regulujących wykonywanie zawodu
  
• przepisów innych ustaw (np. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji)
  

Kodeks wskazuje przykłady dozwolonego informowania (art. 24 ust. 2 używa zwrotu "w szczególności"):

• imię i nazwisko (wraz ze zdjęciem), życiorys zawodowy, posiadane tytuły i stopnie zawodowe, kwalifikacje, doświadczenie i umiejętności zawodowe (w tym dodatkowe), znajomości języków obcych, preferowane zakresy praktyki zawodowej
  
• logotyp Krajowej Izby Radców Prawnych, forma prawna wykonywania zawodu wraz z oznaczeniem ją indywidualizującym oraz siedzibą i adresem, forma kontaktu (w tym komunikacji elektronicznej), zasady kształtowania wynagrodzenia za świadczone usługi, stała współpraca z innymi podmiotami (radcami prawnymi, adwokatami, prawnikami zagranicznymi lub ich spółkami, współpraca z rzecznikami patentowymi, doradcami podatkowymi, biegłymi rewidentami, doradcami personalnymi, doradcami finansowymi lub ubezpieczeniowymi, rzeczoznawcami), wysokość posiadanego ubezpieczenia od odp. cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych, udzielane gwarancje usługowe
  
• inna działalność radcy
  

KE w art. 25 wskazuje wyraźnie, jaki rodzaj informacji (bez względu na formę jej prezentowania) jest niedozwolony. I tak zakazane jest informowanie:

• sprzeczne z prawem lub z dobrymi obyczajami
  
• niezgodne z rzeczywistością lub wprowadzające w błąd
  
• sprzeczne z godnością zawodu między innymi poprzez wykorzystanie łatwowierności lub przymusowego położenia klientów, nadużycie zaufania, wywieranie presji, narzucanie się, naruszanie miru domowego klienta
  
• istotnie ograniczające klientowi swobodę wyboru poprzez udzielenie nierzetelnych obietnic lub gwarancji
  
• radcy prawnym lub jego działalności zawodowej przy okazji występowania w środkach masowego przekazu, wykraczające poza niezbędną i rzeczową potrzebę informacji
  
• wykazach (listach) klientów, którzy nie wyrazili na to zgody
  
• dotyczące uczestniczenia w rankingach prawniczych i informowanie o zajętych w nich miejscach, jeżeli nie są one prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwała właściwego organu samorządu radców
  
• dotyczące sponsorowania, jeżeli nie jest ono prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwałą właściwego organu samorządu radców
  

Powyższe zasady mają zastosowanie w pełni do strony internetowej radcy, gdyż dotyczą one każdego informowania bez względu na formę, treść, technikę i środki.

Krajowa Rada Radców Prawnych uchwałą nr 487/V/2002 w spr. informowania przez radcę o wykonywaniu zawodu za pośrednictwem Internetu oraz innych elektronicznych i cyfrowych środkach przekazu, wskazała wymogi odnośnie strony internetowej radcy. Uchwała ta podjęta została jednakże w oparciu o ówcześnie obowiązujące Zasady Etyki Radcy Prawnego (precyzowała wynikające z tych zasad postanowienia). W związku z czym, wobec wejścia w życie od dnia 1 stycznia 2008 roku KE uchwała ta w znacznej części straciła moc (pomimo braku jej wyraźnego uchylenia), gdyż jest sprzeczna z postanowieniami Kodeksu.

Warto jednakże wskazać postanowienia z uchwały, które w dalszym ciągu zachowały swoją aktualność:

• korzystanie przez radcę z internetu mające na celu poinformowanie o świadczeniu pomocy prawnej nie może naruszać wynikających z KE ograniczeń odnoszących się do informacji
  
• przekazywana informacja nie może pozostawać w sprzeczności z postanowieniami ustaw regulujących wykonywanie zawodu i nie może wykraczać poza potrzebę zgodnego z rzeczywistością i niewprowadzającego w błąd poinformowania społeczeństwa o świadczeniu pomocy prawnej
  
• nie należy na stronie internetowej lub innych elektronicznych bądź cyfrowych środkach przekazu używanych przez radcę zamieszczać wszelkich reklam bądź informacji niezwiązanych ze świadczeniem pomocy prawnej
  
• forma strony internetowej nie może uchybiać prestiżowi i godności zawodu
  
• można umieszczać adres strony w katalogach i wyszukiwarkach internetowych
  
• nie należy:
  
  • wysyłać za pośrednictwem ogólnodostępnych sieci przewodowych i bezprzewodowych elektronicznych (cyfrowych) komunikatów zawierających informacje o założeniu lub funkcjonowaniu strony dotyczącej działalności zawodowej radcy do adresatów, którzy się o taką informację nie zwracali
    
  • uczestniczyć w grupach dyskusyjnych (czatach) w sposób zmierzający do nawiązania kontaktu z klientem
    
  • umieszczać lub zezwalać na przekierowanie lub inne elektroniczne odesłanie do lub ze stron zawierających informacje niedopuszczalne w świetle niniejszej uchwały [a więc obecnie raczej w świetle KE]
    
  • wykorzystywać prowadzoną przez radcę inną działalność dla przekazywania informacji o świadczonej pomocy prawnej.

Stosunek do sądów i urzędów

Art. 30

Radca prawny powinien dbać, aby jego zachowanie nie naruszyło powagi sądu, urzędu i instytucji, przed którymi występuje oraz o to, aby jego wystąpienia nie naruszały godności osób uczestniczących w postępowaniu.

Art. 31

Radca prawny nie może publicznie okazywać swego osobistego stosunku do pracowników wymiaru sprawiedliwości, klientów oraz osób, których dotyczą czynności przez niego wykonywane.

Kodeks wprowadza więc następujące regulację dotyczące należytego stosunku do organów przed którymi radca występuje:

• obowiązek dbania o nienaruszenie swoim zachowaniem powagi sądu, urzędu i innych instytucji
  
• obowiązek dbania o nienaruszanie godności osób uczestniczących w postępowaniu. Tutaj należy również wspomnieć o wynikającym z innego przepisu KE obowiązku nieprzekraczania granic wolności słowa i pisma przy wykonywaniu zawodu oraz o zakazie grożenia postępowaniem karnym lub dyscyplinarnym w swoich zawodowych wystąpieniach.
  
• zakaz publicznego okazywania osobistego stosunku do pracowników wymiaru sprawiedliwości, klientów i osób, których dotyczą czynności wykonywane przez radcę.

Stosunek do organów samorządu

Kodeks Etyki nakłada na radcę prawnego szereg obowiązków związanych z należytym stosunkiem do organów samorządu:

1. obowiązek szacunku i lojalności
   

   Radcę obowiązuje szacunek i lojalność wobec organów samorządu radców (art. 45 ust. 1).
   

2. obowiązek stosowania się do uchwał
   

   Radca obowiązany jest stosować się do uchwał organów samorządu, niezależnie od ich osobistej oceny (art. 45 ust. 2).
   

3. obowiązek terminowej zapłaty składki
   

   Radca obowiązany jest do terminowej zapłaty składki samorządowej (art. 45 ust. 3).
   

4. obowiązek współdziałania z organami samorządu
   

   Radca obowiązany jest współdziałać z organami samorządu radców w sprawach związanych z jego funkcjonowaniem i zadaniami oraz w sprawach wykonywania zawodu i przestrzegania niniejszego kodeksu (art. 46).
   

5. obowiązki związane z postępowaniem dyscyplinarnym:
   

• stawienia się organami na ich wezwanie
  
• złożenia wyjaśnień na wezwanie
  

Radca prawny wezwany przez dziekana, radę izby, sąd dyscyplinarny bądź przez rzecznika dyscyplinarnego lub jego zastępcę, obowiązany jest stawić się na jego wezwanie w wyznaczonym terminie, a w razie zaistnienia poważnej przeszkody – usprawiedliwić niemożność stawiennictwa (art. 47 ust. 1).

Radca, wezwany przez podmioty o których mowa w punkcie powyżej, do złożenia wyjaśnień w sprawach wynikających z ustawowego zakresu zadań samorządu radców albo niniejszego kodeks, obowiązany jest złożyć wyjaśnienia w wyznaczonym terminie (art. 47 ust. 2).

Sprawy z urzędu

Radca prawny prowadząc każdą sprawę winien postępować w zgodzie z zasadami etyki, niezależnie od tego, czy jest to sprawa prowadzona na zlecenie klienta, czy z urzędu. Radca prowadząc sprawę z urzędu winien więc m.in.:

• wykonywać swoje czynności zawodowe zgodnie z prawem, uczciwie, rzeczowo i z należytą starannością
  
• dbać o godność zawodu
  
• dbać o zachowanie tajemnicy zawodowej
  
• zawsze kierować się prawem
  
• chronić swoją niezależność i nie ulegać wpływom
  

Prowadzenie sprawy z urzędu powoduje jednakże dodatkowy obowiązek informacyjny radcy – w przypadku stwierdzenia braku podstaw do wniesienia środka zmierzającego do wzruszenia orzeczenia sądowego lub skargi konstytucyjnej, radca winien przedstawić klientowi pisemną opinię o braku podstaw. Jeżeli radca został wyznaczony do prowadzenia sprawy przez prezesa sądu, o swoim stanowisku radca winien zawiadomić również dziekana rady izby oraz sąd w sposób wskazany w ustawie.

Podjęcie się przez radcę prowadzenia sprawy z urzędu wymaga powierzenia mu tej sprawy przez właściwy organ. Zgodnie z uchwałą Krajowej Rady Radców Prawnych z 14 września 2002 roku w sprawie wyznaczania radców do prowadzenia spraw z urzędu oraz Regulaminu postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 k.p.c., będącego załącznikiem do w/w uchwały (uchwała i regulamin na osobnej stronie), organem tym jest:

• w postępowaniu cywilnym – rada okręgowej izby radców, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy. Przy czym rada upoważnia dziekana do wyznaczania radców z urzędu (a ten może upoważnić do tego innego członka rady).
  
• w postępowaniu karnym, karnym skarbowym (radca jako pełnomocnik), w postępowaniu w sprawach o wykroczenia (radca jako obrońca z urzędu, bądź pełnomocnik) – prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy
  

Przepisy regulaminu (a więc zasady dotyczące wyznaczania radców w postępowaniu cywilnym) stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców:

• do prowadzenia spraw z urzędu na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego
  
• do sporządzania skargi konstytucyjnej lub zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu z powodu nieusunięcia braków formalnych skargi lub jej oczywistej bezzasadności – na wniosek sądu rejonowego miejsca zamieszkania skarżącego
  

Uchwała Nr 499/V/2002  Krajowej Rady Radców Prawnych  z dnia 14 września 2002 r.w sprawie wyznaczania radców do prowadzenia spraw z urzędu. Na podstawie art. 60 pkt. 8a) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 123 poz.1059) Krajowa Rada Radców Prawnych uchwala co następuje:

§ 1.     Postępowanie rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 k. p. c. określa Regulamin stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2.    Przepisy Regulaminu, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym).

§ 3.    Przepisy Regulaminu, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców do sporządzania skargi konstytucyjnej lub zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu z powodu nieusunięci braków formalnych skargi lub jej oczywistej bezzasadności - na wniosek sądu rejonowego miejsca zamieszkania skarżącego (art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

§ 4.    Dziekan rady izby przedstawia corocznie prezesom sądów w okręgu izby wykaz radców wykonujących zawód z uwzględnieniem uprawnień świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym nie będącym przedsiębiorcami.

§ 5.    Dziekan rady izby, we współdziałaniu z dziekanem rady izby adwokackiej, przedstawia prezesom właściwych sądów wykaz radców, którzy pełnią we wskazanym okresie dyżury telefoniczne, umożliwiające niezwłoczne ich wyznaczenie z urzędu do spraw o wykroczenia rozpatrywanych trybie przyśpieszonym. Przy sporządzaniu tych wykazów uwzględnia się uprawnienia do świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym nie będącym przedsiębiorcami, a także stosuje się odpowiednio przepisy Regulaminu o którym mowa w § 1 niniejszej uchwały.

§ 6.    W postępowaniu karnym radcę jako pełnomocnika wyznacza z urzędu prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy - z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 Kpk (art. 88 § 1 w zw. z art. art. 78 i 81 Kpk). W postępowaniu karnym skarbowym radcę jako pełnomocnika wyznacza z urzędu prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy (art. 125 i art. 176 Kks). W postępowaniu w sprawach o wykroczenia radcę jako obrońcę z urzędu bądź pełnomocnika z urzędu wyznacza prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy (art. 23 oraz art. 30 Kpw). W sprawach o których mowa w ust. 1 -3 rada izby nie jest właściwa do zwalniania wyznaczonego radcy z obowiązku świadczenia z urzędu pomocy prawnej.

§ 7.    Traci moc uchwała Nr 264/IV/97 z dnia 22.03.1997 r. wraz z późniejszymi zmianami w sprawie postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego.

§ 8.    Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia

REGULAMIN
postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 kpc.

§ 1.    Organem uprawnionym do wyznaczania radcy w trybie art.117 § 1 kpc jest rada okręgowej izby radców, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy.

Rada okręgowej izby radców upoważnia dziekana do wykonywania uprawnień, o których mowa w ust.1.

Dziekan rady okręgowej izby radców może upoważnić do wykonywania tych uprawnień innego członka rady.

§ 2.    Osoba uprawniona wyznacza do prowadzenia sprawy na wniosek sądu radcę, zamieszkałego w okręgu tego sądu z listy radców według kolejności alfabetycznej, pomijając radców nie wykonujących zawodu. Na wniosek radcy można go wyznaczyć, poza kolejnością alfabetyczną, do prowadzenia sprawy z urzędu.

W sprawach w których wniosek sądu dotyczy zastępstwa procesowego osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej wyznacza się radcę uprawnionego do obsługi osób fizycznych tzn. wykonującego zawód w warunkach odpowiadających przepisom art.8 ust.2 ustawy o radcach prawnych .

Członkowie rad okręgowych izb radców, Krajowej Rady Radców Prawnych, okręgowych Komisji rewizyjnych i Wyższej Komisji Rewizyjnej, Sądów dyscyplinarnych obu instancji oraz rzecznicy dyscyplinarni i Główny Rzecznik Dyscyplinarny oraz ich zastępcy mogą na swój wniosek nie być wyznaczani do prowadzenia spraw w trybie art.117 kpc w okresie pełnienia funkcji.

§ 3.    Jeżeli radca wyznaczony w trybie § 1 i 2 ma podjąć czynności poza terenem właściwości miejscowej sądu, który wnosił o wyznaczenie, osoba uprawniona, która wyznaczyła radcę wyznaczy, na jego wniosek, radcę z innej miejscowości w trybie § 1 i 2 lub wystąpi o takie wyznaczenie do Rady okręgowej izby radców właściwej dla miejsca czynności, która ma być podjęta.

§ 4.    O wyznaczeniu radcy w trybie § 1, 2 i 3 osoba uprawniona zawiadamia na piśmie właściwy sąd oraz wyznaczonego radcę. Wzory pism w tej sprawie stanowią załączniki Nr 1 i 2 do niniejszego Regulaminu. Wyznaczenie radcy przez osobę uprawnioną w trybie art.117 kpc oraz § 1, 2 i 3 niniejszego Regulaminu jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa.

Prowadzenie sprawy przez radcę wyznaczonego w trybie art.117 kpc oraz § 1, 2 i 3 niniejszego Regulaminu stanowi jego obowiązek zawodowy i korporacyjny.

§ 5.        Radca może z ważnych przyczyn wnosić o zwolnienie go od obowiązku zastępowania strony z urzędu do uprawnionej osoby, która wyznaczyła go do prowadzenia sprawy.

Osoba uprawniona zwalniając go od tego obowiązku wyznacza jednocześnie innego radcę.

Ważnymi przyczynami uzasadniającymi wniosek o zwolnienie od obowiązku zastępowania strony z urzędu mogą być w szczególności:

• okoliczności uzasadniające wyłączenie się ze sprawy lub powstrzymanie się od czynności w świetle Zasad etyki zawodowej,
  
• uzasadnione podejrzenie, że zachodzi kolizja interesów tej strony z interesami osoby, której sprawę prowadzi radca na skutek wcześniejszych zobowiązań,
  
• choroba lub wypadek losowy uniemożliwiający prowadzenie sprawy.
  

§ 6.    Radca wnoszący o zwolnienie go z obowiązku, o którym mowa § 3 i 5 obowiązany jest do podjęcia czynności procesowych nie cierpiących zwłoki oraz w razie zwolnienia do przekazania innemu wyznaczonemu radcy sprawy wraz z aktami podręcznymi i informacji o wyznaczonych terminach czynności procesowych.

Samokształcenie radców prawnych

Kodeks Etyki nakłada na radcę prawnego obowiązek nieustannego dokształcania wskazując, że "obowiązkiem radcy prawnego jest dbałość o rozwój zawodowy poprzez kształcenie ustawiczne" (art. 23 ust. 1). Obowiązek ten obejmuje, zgodnie z ust. 2, udział w szkoleniach zawodowych na zasadach określanych przez właściwy organ samorządu.

Wyciąg z uchwały nr 4/2007 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 9 listopada 2007 roku w sprawie zadań samorządu radców i jego organów z latach 2007-2010:

Zjazd uznaje doskonalenie zawodowe za jeden z podstawowych obowiązków radcy. Samokształcenie, uzupełnianie i aktualizacja wiedzy prawniczej stanowi wartość decydującą o społecznym postrzeganiu radcy jako zawodu zaufania publicznego. W interesie publicznym leży zapewnienie, aby pomoc prawna była świadczona przez osoby legitymujące się najwyższym profesjonalizmem. Postępująca liberalizacja zasad świadczenia pomocy prawnej i systemowe zmiany na rynku usług prawniczych, niezależnie od oceny tych zjawisk, determinują nowe oczekiwania wobec członków samorządu radców.

Zjazd zobowiązuje Krajową Radę Radców Prawnych do opracowania i wdrożenia modelu ustawicznego szkolenia zawodowego członków samorządu, uwzględniającego również wzorcowe zasady ustawicznego kształcenia zawodowego przyjęte przez CCBE [Rada Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy – JG].

Model ustawicznego kształcenia powinien zakładać możliwość stałego pogłębiania posiadanej wiedzy i umiejętności przez radców i wiązać się także z możliwością uzyskania specjalizacji w wybranych dziedzinach prawa.

W celu realizacji tych założeń Zjazd zobowiązuje Krajową Radę Radców Prawnych do przygotowania i powołania instytucji o zasięgu ogólnokrajowym, w ramach której stworzone zostanie centrum szkolenia ustawicznego oraz zasad i źródeł jego finansowania.

Nadzór nad realizacją obowiązku doskonalenia zawodowego radców powinien spoczywać na wszystkich szczeblach samorządu i powinien zapewnić w tym zakresie przestrzeganie zasad etyki zawodowej.

W celu umożliwienia radcom prawnym realizowania tego obowiązku Krajowa Rada radców Prawnych planuje uruchomienie licznych przedsięwzięć:

• bezpłatne szkolenia na tematy związane ze stosowaniem prawa oraz dotyczące sposobów komunikacji z klientem
  
• powołanie Centrum Doskonalenia Zawodowego, tj. instytucji zarządzającej i organizującej szkolenia oraz konferencje
  
• współpraca z jedną z uczelni wyższych w organizacji studiów podyplomowych kierowanych głównie do radców
  
• e-learning, czyli szkolenia za pośrednictwem internetu.

Rozliczenia z klientami

Radcę prawnego obowiązuje szczególna skrupulatność w rozliczeniach z klientem.

Radca prawny ma obowiązek ustalenia z klientem zasad wynagrodzenia przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej.

Zasady kształtowania wynagrodzenia przez radcę są elementem dozwolonej informacji o wykonywaniu zawodu, zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt a Kodeksu.

Wynagrodzenie radcy składa się z 2 elementów:

• honorarium
  
• wydatków
  

honorarium

Kodeks Etyki nie wskazuje wysokości honorarium należnego radcy. Wskazuje natomiast kryteria, jakimi winien się kierować radca przy ustalaniu wysokości tego honorarium (art. 29 ust. 2):

• konieczny nakład pracy
  
• miejsce świadczenia usługi
  
• stopień trudności i złożoności sprawy bądź zadania
  
• wymagana specjalistyczna wiedza
  
• znaczenie sprawy dla klienta, którego ona dotyczy
  

Jak to wskazano powyżej, wysokość wynagrodzenia radcy, a więc również wysokość honorarium, winna zostać ustalona przed rozpoczęciem świadczenia pomocy prawnej – poprzez ustalenie konkretnej kwoty lub wskazanie zasad ustalenia wynagrodzenia w późniejszym okresie. Wysokość honorarium musi być jawna dla klienta.

Należy jednak pamiętać, że nie jest dopuszczalne ustalenie wysokości honorarium wyłącznie proporcjonalnie do osiągniętego wyniku (pactum de quota litis) – wyraźny zakaz zawiera art. 29 ust. 3. Dozwolona jest natomiast umowa przewidująca dodatkowe honorarium za pomyślny wynik sprawy.

Radca prawny może żądać od klienta zaliczki na poczet wynagrodzenia (płatnej więc przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej), przy czym wysokość tej zaliczki winna być ustalana w oparciu o te same kryteria, co wysokość honorarium.

wydatki

Radca prawny
nie jest obowiązany do ponoszenia jakichkolwiek opłat (np. sądowych) czy wydatków (np. koszty przejazdu na rozprawę do innej miejscowości) za klienta w prowadzonej sprawie. Może wezwać klienta, by to on dokonał zapłaty określonych opłat, czy poniósł określone wydatki – wówczas, o ile radca poinformował też klienta o skutkach niezastosowania się do wezwania (a więc nieuiszczenia tych opłat i wydatków przez klienta), radca nie ponosi odp. za skutki prawne, jakie mogą powstać w następstwie ich nieuiszczenia (np. zwrot pozwu, odrzucenie środka zaskarżenia itp.) – art. 29 ust. 5.

Oczywiście możliwe jest też uiszczenie opłat i wydatków przez radcę i związana z tym możliwość żądania od klienta zwrotu poniesionych przez radcę opłat i wydatków.

Skutki nieotrzymania wynagrodzenia:

Radcy prawnemu nie wolno wstrzymać wykonania czynności w prowadzonej sprawie z powodu nieotrzymania wynagrodzenia czy jego części (art. 29 ust. 7). Nie wolno mu też uzależniać wydania po zakończeniu stosunku prawnego na wniosek klienta dokumentów i pism otrzymanych od niego, z sądu lub organu, przed którym prowadził sprawę.

Radca może natomiast wypowiedzieć zlecenie z powodu nie dokonania przez klienta zapłaty ustalonego wynagrodzenia.

Inne postanowienia:

KE wprowadza też zakaz dzielenia się przez radcę wynagrodzeniem z osobami, które nie uczestniczyły w świadczonej przez niego pomocy prawnej (art. 29 ust. 6).

Należy również pamiętać o zakazach wynikających z obowiązku chronienia przez radcę swojej niezależności. Radca winien unikać wszelkich ograniczeń własnej niezależności (art. 11 ust. 3), co może oznaczać zakaz zaciągania, czy udzielania klientowi pożyczek, korzystania nieodpłatnie z jego usług. Powyższe zachowania radcy mogłyby bowiem budzić wątpliwości co do jego niezależności, chociaż nie są wprost zabronione w Kodeksie.

Rozliczenie wynagrodzenia z innym radcą:

KE zawiera również postanowienia dotyczące rozliczeń związanych ze zmianą radcy prowadzącego sprawę:

• radca, który przejął sprawę od innego radcy albo, który przekazał sprawę innemu radcy prawnemu, zobowiązany jest rozliczyć się ze swoim następcą lub poprzednikiem, o ile okoliczności sprawy wskazywałyby na to, że zatrzymanie całości wynagrodzenia przez jednego radcę doprowadziłoby do prowadzenia sprawy przez drugiego radcę bez należnego mu wynagrodzenia (art. 36 ust. 1)
  
• radca zobowiązany jest poinformować swojego klienta albo pracodawcę o tym, że cześć wynagrodzenia należy się innemu radcy prawnemu, o ile prawo do tej części powstało po ustaniu stosunku prawnego z poprzednim radcą prawnym. Radca nie może tez przyjąć takiego wynagrodzenia (art. 36 ust. 2).

Spór między organami tej samej jednostki

ROLA RADCY W RAZIE SPORU POMIĘDZY ORGANAMI JEDNOSTKI NA RZECZ KTÓREJ ŚWIADCZY POMOC

To zagadnienie nie występuje już w Kodeksie Etyki. Poprzednio obowiązujące Zasady Etyki zawierały regulację tej materii:

• w razie sporu pomiędzy organami obsługiwanej jednostki radca powinien – w miarę możliwości – wskazać im sposób ugodowego załatwienia spornej sprawy. (art. 37 ust. 1 ZE).
  
• w żadnym razie radca nie może występować jako arbiter lub członek komisji rozstrzygającej spór pomiędzy organami obsługiwanej przez niego jednostki
  

W związku z brakiem szczegółowej regulacji tej problematyki, radca w razie zaistnienia sporu pomiędzy organami jednostki, na rzecz której świadczy pomoc prawną winien stosować inne postanowienia KE, w szczególności:

• postanowienia dotyczące konfliktu interesu
  
• postanowienia dotyczące przeciwdziałania zaostrzaniu konfliktu oraz zachęcania stron sporu do polubownego załatwienia sporu.

Udział w rankingach

Kodeks Etyki nie zawiera zakazu uczestniczenia przez radcę prawnego w rankingach prawniczych, co oznacza, ze udział w nich jest dozwolony. Przepisy Kodeksu uznają jednak informowanie dotyczące uczestniczenia w rankingach i informowanie o zajętych w nich miejscach za niedozwoloną informację, jeżeli rankingi te nie są prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwałą właściwego organu samorządu radców.

Celem takiej regulacji było dopuszczenie udziału w rankingach, ale wyłącznie takich, które są rzetelne i nie wprowadzają klientów w błąd.

Zasady powyższe zostały ustalone uchwałą nr 17/VII/2008 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 25 stycznia 2008 roku w sprawie udziału w rankingach prawniczych.

Zgodnie z tą uchwałą udział w rankingu jest dozwolony, o ile ranking spełnia (łącznie) następujące przesłanki:

• organizator rankingu publicznie ogłasza o prowadzeniu rankingu, warunkach uczestnictwa i kryteriach klasyfikacji uczestników
  
• prawo udziału w rankingu mają wszystkie kancelarie spełniające ogłoszone warunki uczestnictwa
  
• definicje zawarte w warunkach uczestnictwa w rankingu oraz kryteria klasyfikacji muszą być sformułowane jednoznacznie i nie mogą wprowadzać w błąd (ani jego uczestników, ani osób zapoznających się z wynikami)
  
• ranking tworzony w oparciu o ilość prawników może uwzględniać wyłącznie:
  
  • absolwentów wyższych studiów prawniczych oraz prawników zagranicznych
    
  • prawników stale współpracujących z kancelarią, z wyłączeniem prawników współpracujących okazjonalnie lub osiągających większość przychodów ze świadczenia pomocy prawnej poza kancelarię
    
• organizator rankingu musi mieć prawo niezależnej weryfikacji danych zgłoszonych przez uczestników z zachowaniem zasad poufności
  
• warunki uczestnictwa w rankingu nie mogą stać w sprzeczności z zasadami wykonywania zawodu wynikającymi z KE
  

Powyższe zasady dotyczą udziału samego radcy, prowadzonej przez niego kancelarii lub spółki, w której uczestniczy (nawet jeżeli inni współpracownicy, czy wspólnicy są adwokatami).

Radca prawny a egzekucja

W nowym Kodeksie Etyki nie obowiązuje już zakaz uczestnictwa w czynności egzekucyjnych. W poprzednio obowiązujących Zasadach Etyki Radcy Prawnego zawarty był w art. 16 zakaz brania przez radcę udziału w czynnościach egzekucyjnych, chyba że szczególny przepis prawa stanowił inaczej. Zakaz nie obejmował czynności sądowych i czynności związanych z egzekucją z nieruchomości. Wprowadzenie zakazu spowodowane było tym, że wykonywanie czynności egzekucyjnych ma często drażliwy charakter. Taka sytuacja powstaje np. przy prowadzeniu eksmisji. Dlatego chcąc przeciwdziałać takim praktykom ograniczono udział radców przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych, jednocześnie zalecając maksimum taktu i oględności. Zakazano kategorycznie brania udziału w takich czynnościach , które ze swej natury groziły konfliktami jak np. spis nieruchomości , eksmisja, sprzedaż ruchomości itp.

Uchwalając nowy Kodeks Etyki zakaz usunięto. Uzasadniano to m.in. sytuacjami, gdy ochrona należytych interesów klienta wymaga obecności radcy przy czynnościach egzekucyjnych.

Obecnie radca może więc uczestniczyć we wszystkich czynnościach egzekucyjnych stosując jednakże inne postanowienia KE (dotyczące np. zachowania godności, niezależności, należytego stosunku do strony przeciwnej, czy sądu i innych organów publicznych).

Prowadzenie spraw z urzędu

Radca prawny prowadząc każdą sprawę winien postępować w zgodzie z zasadami etyki, niezależnie od tego, czy jest to sprawa prowadzona na zlecenie klienta, czy z urzędu. Radca prowadząc sprawę z urzędu winien więc m.in.:

• wykonywać swoje czynności zawodowe zgodnie z prawem, uczciwie, rzeczowo i z należytą starannością
  
• dbać o godność zawodu
  
• dbać o zachowanie tajemnicy zawodowej
  
• zawsze kierować się prawem
  
• chronić swoją niezależność i nie ulegać wpływom
  

Prowadzenie sprawy z urzędu powoduje jednakże dodatkowy obowiązek informacyjny radcy – w przypadku stwierdzenia braku podstaw do wniesienia środka zmierzającego do wzruszenia orzeczenia sądowego lub skargi konstytucyjnej, radca winien przedstawić klientowi pisemną opinię o braku podstaw. Jeżeli radca został wyznaczony do prowadzenia sprawy przez prezesa sądu, o swoim stanowisku radca winien zawiadomić również dziekana rady izby oraz sąd w sposób wskazany w ustawie.

Podjęcie się przez radcę prawnego prowadzenia sprawy z urzędu wymaga powierzenia mu tej sprawy przez właściwy organ. Zgodnie z uchwałą Krajowej Rady Radców Prawnych z 14 września 2002 roku w sprawie wyznaczania radców do prowadzenia spraw z urzędu oraz Regulaminu postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 k.p.c., będącego załącznikiem do w/w uchwały (uchwała i regulamin na osobnej stronie), organem tym jest:

• w postępowaniu cywilnym – rada okręgowej izby radców, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy. Przy czym rada upoważnia dziekana do wyznaczania radców z urzędu (a ten może upoważnić do tego innego członka rady).
  
• w postępowaniu karnym, karnym skarbowym (radca jako pełnomocnik), w postępowaniu w sprawach o wykroczenia (radca jako obrońca z urzędu, bądź pełnomocnik) – prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy
  

Przepisy regulaminu (a więc zasady dotyczące wyznaczania radców w postępowaniu cywilnym) stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców:

• do prowadzenia spraw z urzędu na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego
  
• do sporządzania skargi konstytucyjnej lub zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu z powodu nieusunięcia braków formalnych skargi lub jej oczywistej bezzasadności – na wniosek sądu rejonowego miejsca zamieszkania skarżącego
  

Uchwała Nr 499/V/2002  Krajowej Rady Radców Prawnych  z dnia 14 września 2002 r.w sprawie wyznaczania radców do prowadzenia spraw z urzędu

Na podstawie art. 60 pkt. 8a) ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 123 poz.1059) Krajowa Rada Radców Prawnych uchwala co następuje:

§ 1.     Postępowanie rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 k. p. c. określa Regulamin stanowiący załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2.    Przepisy Regulaminu, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu na wniosek Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym).

§ 3.    Przepisy Regulaminu, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu radców do sporządzania skargi konstytucyjnej lub zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu z powodu nieusunięci braków formalnych skargi lub jej oczywistej bezzasadności - na wniosek sądu rejonowego miejsca zamieszkania skarżącego (art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

§ 4.    Dziekan rady izby przedstawia corocznie prezesom sądów w okręgu izby wykaz radców wykonujących zawód z uwzględnieniem uprawnień świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym nie będącym przedsiębiorcami.

§ 5.    Dziekan rady izby, we współdziałaniu z dziekanem rady izby adwokackiej, przedstawia prezesom właściwych sądów wykaz radców, którzy pełnią we wskazanym okresie dyżury telefoniczne, umożliwiające niezwłoczne ich wyznaczenie z urzędu do spraw o wykroczenia rozpatrywanych trybie przyśpieszonym. Przy sporządzaniu tych wykazów uwzględnia się uprawnienia do świadczenia pomocy prawnej osobom fizycznym nie będącym przedsiębiorcami, a także stosuje się odpowiednio przepisy Regulaminu o którym mowa w § 1 niniejszej uchwały.

§ 6.    W postępowaniu karnym radcę jako pełnomocnika wyznacza z urzędu prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy - z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 Kpk (art. 88 § 1 w zw. z art. art. 78 i 81 Kpk). W postępowaniu karnym skarbowym radcę jako pełnomocnika wyznacza z urzędu prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy (art. 125 i art. 176 Kks). W postępowaniu w sprawach o wykroczenia radcę jako obrońcę z urzędu bądź pełnomocnika z urzędu wyznacza prezes sądu właściwego dla rozpoznania sprawy (art. 23 oraz art. 30 Kpw). W sprawach o których mowa w ust. 1 -3 rada izby nie jest właściwa do zwalniania wyznaczonego radcy z obowiązku świadczenia z urzędu pomocy prawnej.

§ 7.    Traci moc uchwała Nr 264/IV/97 z dnia 22.03.1997 r. wraz z późniejszymi zmianami w sprawie postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego.

§ 8.    Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia

REGULAMIN
postępowania rad okręgowych izb radców przy wyznaczaniu radców do prowadzenia spraw z urzędu w trybie art. 117 kpc.

§ 1.    Organem uprawnionym do wyznaczania radcy w trybie art.117 § 1 kpc jest rada okręgowej izby radców, która działa w okręgu sądu występującego z wnioskiem o wyznaczenie radcy.

Rada okręgowej izby radców upoważnia dziekana do wykonywania uprawnień, o których mowa w ust.1.

Dziekan rady okręgowej izby radców może upoważnić do wykonywania tych uprawnień innego członka rady.

§ 2.    Osoba uprawniona wyznacza do prowadzenia sprawy na wniosek sądu radcę, zamieszkałego w okręgu tego sądu z listy radców według kolejności alfabetycznej, pomijając radców nie wykonujących zawodu. Na wniosek radcy można go wyznaczyć, poza kolejnością alfabetyczną, do prowadzenia sprawy z urzędu.

W sprawach w których wniosek sądu dotyczy zastępstwa procesowego osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej wyznacza się radcę uprawnionego do obsługi osób fizycznych tzn. wykonującego zawód w warunkach odpowiadających przepisom art.8 ust.2 ustawy o radcach prawnych .

Członkowie rad okręgowych izb radców, Krajowej Rady Radców Prawnych, okręgowych Komisji rewizyjnych i Wyższej Komisji Rewizyjnej, Sądów dyscyplinarnych obu instancji oraz rzecznicy dyscyplinarni i Główny Rzecznik Dyscyplinarny oraz ich zastępcy mogą na swój wniosek nie być wyznaczani do prowadzenia spraw w trybie art.117 kpc w okresie pełnienia funkcji.

§ 3.    Jeżeli radca wyznaczony w trybie § 1 i 2 ma podjąć czynności poza terenem właściwości miejscowej sądu, który wnosił o wyznaczenie, osoba uprawniona, która wyznaczyła radcę wyznaczy, na jego wniosek, radcę z innej miejscowości w trybie § 1 i 2 lub wystąpi o takie wyznaczenie do Rady okręgowej izby radców właściwej dla miejsca czynności, która ma być podjęta.

§ 4.    O wyznaczeniu radcy w trybie § 1, 2 i 3 osoba uprawniona zawiadamia na piśmie właściwy sąd oraz wyznaczonego radcę. Wzory pism w tej sprawie stanowią załączniki Nr 1 i 2 do niniejszego Regulaminu. Wyznaczenie radcy przez osobę uprawnioną w trybie art.117 kpc oraz § 1, 2 i 3 niniejszego Regulaminu jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa.

Prowadzenie sprawy przez radcę wyznaczonego w trybie art.117 kpc oraz § 1, 2 i 3 niniejszego Regulaminu stanowi jego obowiązek zawodowy i korporacyjny.

§ 5.        Radca może z ważnych przyczyn wnosić o zwolnienie go od obowiązku zastępowania strony z urzędu do uprawnionej osoby, która wyznaczyła go do prowadzenia sprawy.

Osoba uprawniona zwalniając go od tego obowiązku wyznacza jednocześnie innego radcę.

Ważnymi przyczynami uzasadniającymi wniosek o zwolnienie od obowiązku zastępowania strony z urzędu mogą być w szczególności:

• okoliczności uzasadniające wyłączenie się ze sprawy lub powstrzymanie się od czynności w świetle Zasad etyki zawodowej,
  
• uzasadnione podejrzenie, że zachodzi kolizja interesów tej strony z interesami osoby, której sprawę prowadzi radca na skutek wcześniejszych zobowiązań,
  
• choroba lub wypadek losowy uniemożliwiający prowadzenie sprawy.
  

§ 6.    Radca wnoszący o zwolnienie go z obowiązku, o którym mowa § 3 i 5 obowiązany jest do podjęcia czynności procesowych nie cierpiących zwłoki oraz w razie zwolnienia do przekazania innemu wyznaczonemu radcy sprawy wraz z aktami podręcznymi i informacji o wyznaczonych terminach czynności procesowych.

Pozyskiwanie klientów

Pozyskiwaniem klientów jest = bez względu na formę, treść, technikę i środki – jakiekolwiek działanie będące bezpośrednią propozycją zawarcia umowy z konkretnym klientem (pozyskanie zlecenia).

Radca prawny niezależnie od formy wykonywania zawodu może pozyskiwać klientów w sposób zgodny z prawem, dobrymi obyczajami i godnością zawodową, w szczególności nie naruszając zasad wskazanych w art. 25 niniejszego kodeksu, ani też nie korzystając z odpłatnego pośrednictwa.

Radca prawny może pozyskiwać klientów w dowolny sposób (o ile przestrzega zasad wskazanych w Kodeksie i omówionych poniżej), czyli może stosować sprzedaż osobistą (osobisty kontakt radcy z klientem), sprzedaż bezpośrednią i sprzedaż pośrednią (ale nie poprzez płatnych pośredników).

Kodeks nakazuje radcy prawnemu pozyskiwać klientów:

• w sposób zgodny z prawem
  
• dobrymi obyczajami
  
• godnością zawodową
  
• z uwzględnieniem zasad wynikających z art.25, tj. zasad dotyczących niedozwolonego informowania czyli informowania:
  
  • sprzecznego z prawem lub z dobrymi obyczajami
    
  • niezgodnego z rzeczywistością lub wprowadzającego w błąd
    
  • sprzecznego z godnością zawodu (np. poprzez wykorzystanie łatwowierności lub przymusowego położenia klientów, nadużycie zaufania, wywieranie presji, narzucanie się, naruszanie miru domowego klienta)
    
  • istotnie ograniczającego klientowi swobodę wyboru poprzez udzielenie nierzetelnych obietnic lub gwarancji
    
  • o radcy prawnym lub jego działalności zawodowej przy okazji występowania w środkach masowego przekazu, wykraczającego poza niezbędną i rzeczową potrzebę informacji
    
  • o wykazach (listach) klientów, którzy nie wyrazili na to zgody
    
  • dotyczącego uczestniczenia w rankingach prawniczych i informowania o zajętych miejscach, jeżeli nie są one prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwałą właściwego organu samorządu radców
    
  • dotyczącego sponsorowania, jeżeli nie jest ono prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwałą właściwego organu samorządu radców
    
• nie korzystając z płatnego pośrednictwa
  

Powyższe zasady znajdują zastosowanie bez względu na formę wykonywania przez radcę zawodu.

Powstrzymanie się od czynności

Radca prawny nie może prowadzić sprawy ani udzielić w jakiejkolwiek formie pomocy prawnej, jeżeli:

• udzielił wcześniej stronie przeciwnej pomocy prawnej w tej sprawie, albo w sprawie z nią związanej
  
• brał udział w sprawie jako przedstawiciel organów władzy publicznej lub instytucji prawa publicznego
  
• jest osobiście lub materialnie zainteresowany w wyniku sprawy, chyba że jest w sprawie stroną, sprawa dotyczy członka jego rodziny, osoby mu bliskiej lub roszczenie jest wspólne dla niego i jego klienta
  
• był albo pozostaje w bliskich stosunkach z przeciwnikiem swojego mocodawcy lub osobą zainteresowaną w niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy
  
• sprawa dotyczy radcy lub adwokata świadczącego pomoc prawną w tym samym czasie na rzecz tego samego podmiotu
  
• złożył w sprawie zeznanie jako świadek lub wystąpił w sprawie jako biegły
  
• pełnomocnikiem strony przeciwnej jest jego małżonek lub inna, bliska mu osoba
  
• brał udział w sprawie lub w sprawie z nią związanej jako arbiter sądu polubownego, członek innych organów rozstrzygających spór lub mediator
  

Radca ma obowiązek powstrzymać się od występowania na rzecz nowego klienta, jeśli istnieje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta lub, jeżeli posiadana przez niego wiedza o sprawach poprzedniego klienta dałaby nowemu klientowi nieuzasadnioną przewagę (art. 22 ust. 2).

Kodeks Etyki wskazuje przykłady sytuacji, w których zachodzą powyższe przesłanki, np.:

1. działając jako doradca kilku klientów, radca nie może udzielić im pełnej i rzetelnej porady bez ujawniania interesów któregoś ze swoich klientów
   
2. występując jako pełnomocnik kilku klientów, radca musiałaby przedstawić argumentację lub wnioski różniące się od tej, którą przedstawiłby gdyby reprezentował jednego z tych klientów
   
3. wiedza o sprawach innego klienta mogłaby dać jakiekolwiek korzyści nowemu klientowi
   
4. radca występuje, za pisemną zgodą klientów, występuje w roli mediatora lub arbitra w sporze między nimi
   

   Zakaz wykonywania czynności w powyższych sytuacjach może zostać wyłączony – jeżeli klienci, poinformowani przez radcę o problemie, wyrażą zgodę na takie czynności (art. 22 ust. 3).
   

Radca prawny ma obowiązek wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania od czynności zawsze wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia, decyzji lub rozstrzygnięciu sprawy bierze udział (nawet pośredni) małżonek radcy, inna bliska mu osoba albo osoba z jakichkolwiek przyczyn od niego zależna (art. 22 ust. 4)

Radcę obejmuje zakaz reprezentowania, czy brania w jakikolwiek sposób udziału w tej samej sprawie w imieniu więcej niż jednego klienta, jeżeli zachodzi konflikt interesów (art. 20). Konflikt interesów zachodzi wtedy, gdy (art. 21):

• radca zobowiązany jest do działania w interesie 2 lub większej liczby klientów w zakresie tych samych lub związanych ze sobą spraw, a obowiązki te stoją ze sobą w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, że mogłyby one stać ze sobą w sprzeczności
  
• radca ma obowiązek działania w interesie klienta w danej sprawie, a obowiązek ten stoi w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, iż mógłby stać w sprzeczności z interesem radcy w danej sprawie lub z nią związanej.
  

Jeżeli konflikt interesów ujawni się w toku sprawy radca ma obowiązek niezwłocznie wyłączyć się ze sprawy.

Powyższe obowiązki dotyczą nie tylko sytuacji, gdy radca jest głównym pełnomocnikiem, ale również dalszego pełnomocnictwa.

Wskazane powyżej obowiązki wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania się od czynności dotyczą nie tylko radcy, który sprawę bezpośrednio prowadził, ale również radców, z którymi radca, w czasie prowadzenia danej sprawy, świadczył wspólnie pomoc prawną (w zespole radców, w spółce, w kancelarii), nawet jeżeli nie byli oni zaangażowani w prowadzenie danej sprawy (art. 22 ust. 5).

Obowiązek powstrzymywania się od podejmowania czynności, czy prowadzenia spraw może też wynikać z innych zasad, np.:

1. wynikać z obowiązku zachowania niezależności:
   

• radca winien nie ulegać wpływom i unikać wszelkich czynności ograniczających jego niezależność (art. 11 ust. 3)
  

1. wynikać z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej:
   

• radca nie może wykonywać czynności zawodowych na rzecz jakiegokolwiek podmiotu, o ile groziłoby to naruszeniem obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej (art. 16)
  

1. mieć na celu ochronę godności zawodu – radca nie może brać udziału ani uczestniczyć w czynnościach, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały zaufanie do niego (art. 19)
   
2. mieć na celu zapewnienie należytych stosunków pomiędzy radcami prawnymi i unikaniu nieuczciwej konkurencji pomiędzy radcami, i tak:
   

• radca nie może udzielić pomocy prawnej w sprawie procesowej, jeżeli klient korzysta z pomocy innego radcy, chyba, że ten radca wyrazi na to zgodę (art. 35 ust. 1)
  

1. radca powinien nie podejmować się sprawy, jeśli nie posiada specjalistycznej wiedzy lub doświadczenia odpowiedniego do prowadzenia danej sprawy. Może się podjąć takiej sprawy, jeżeli zapewni sobie współpracę radcy lub adwokata o stosownej wiedzy lub doświadczeniu.

Spór między radcami

• W razie sporu związanego z wykonywaniem zawodu pomiędzy  radcami prawnymi albo radcą prawnym i adwokatem, radca powinien podjąć próbę jego polubownego rozwiązania z pomocą, lub przy udziale właściwej rady izby.
  
• Radca może złożyć skargę na innego radcę związaną z wykonywaniem zawodu wyłącznie do właściwego organu samorządu radców pranych.
  
• Należy również pamiętać o zakazie wypowiadania przez radcę wobec osób trzecich negatywnej opinii o pracy zawodowej innego radcy z zastrzeżeniem poniższych punktów:
  
  • radca, do którego zwrócono się o wydanie opinii o innym radcy prawnym, obowiązany jest wysłuchać opiniowanego radcę, a przy sporządzaniu opinii opierać się na dokumentach, znanych mu faktach oraz zachować obiektywizm i rzeczowość.
    
  • wydawanie negatywnej opinii o radcy prawnym, także co do jego pracy zawodowej jest dopuszczalne, jeżeli opinia taka jest oparta na faktach, a potrzeba albo obowiązek jej wydania wynikają z zadań lub uprawnień służbowych bądź samorządowych.

Odpowiedzialność za naruszenie Kodeksu Etyki

Nieprzestrzeganie zasad etyki zawodowej przez radcę stanowi podstawę odp. dyscyplin..

Radca prawny oraz aplikant radcowski nie mogą być pociągnięci do odp. dyscyplin. za czyn popełniony przed wpisaniem go na listę radców prawnych lub aplikantów radcowskich.

Art. 64 ust. 1 ustawy o radcach prawnych:

Radca i aplikant radcowski podlegają odp. dyscyplin.:

1. za zawinione, nienależyte wykonywanie zawodu radcy
   
2. za czyny sprzeczne ze ślubowaniem radcowskim lub zasadami etyki radcy
   

Nieprzestrzeganie przez radcę i aplikanta radcowskiego zasad etyki radcy podlega odp. dyscyplin. zgodnie z Kodeksem Etyki i ustawą o radcach prawnych.

Zasady ponoszenia odp. dyscyplin. uregulowane są w ustawie z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych. Zgodnie z ustawą Karami dyscyplinarnymi są:

1. upomnienie
   
2. nagana z ostrzeżeniem
   
3. zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy (na czas od 3 miesięcy do 5 lat)
   
4. kara pieniężna (nie niższa od połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za miesiąc poprzedzający datę orzeczenia dyscyplinarnego i nie wyższa od 5-krotności tego wynagrodzenia)
   
5. pozbawienie prawa do wykonywania zawodu radcy (w odniesieniu do aplikantów – wydalenie z aplikacji)
   

Dodatkowo można orzec = zakaz wykonywania patronatu (na czas od 1 roku do 5 lat)

Przy sprawach mniejszej wagi dziekan może poprzestać na ostrzeżeniu.

Radcowie prawni winni dbać o to, by radcowie (ale również aplikanci) przestrzegali zasad etyki zawodowej. I tak, radca:

• winien zwracać uwagę każdemu członkowi samorządu, który nie postępuje zgodnie z Kodeksem Etyki (art. 43)
  
• może złożyć skargę na innego radcę związaną z wykonywaniem przez niego zawodu do właściwego organu samorządu (art. 44)
  
• ma obowiązek współdziałać z organami samorządu m.in. w sprawach wykonywania zawodu i przestrzegania KE (art. 46)
  
• wykonując obowiązki patrona, winien kształtować postawę etyczną aplikanta (art. 52).

Obowiązki radcy prawnego

• obowiązek kierowania się przepisami prawa, postanowieniami zawartymi w Kodeksie Etyki oraz w uchwałach organów samorządu (art. 1)
  
• obowiązek wykonywania czynności zawodowych zgodnie z prawem, uczciwie, rzeczowo i z należytą starannością (art. 6 ust. 1)
  
• obowiązek dbania o godność zawodu (art. 6 ust. 2)
  
• obowiązek unikania konfliktu interesów (art. 8) i związany z nim:
  
  • obowiązek wyłączenia się ze sprawy, w toku której ujawni się konflikt interesów (art. 20 ust. 1)
    
  • obowiązek powstrzymywania się od określonych czynności grożących konfliktem interesów (art. 22)
    
• obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej (art. 9, 12-18)
  
• obowiązek chronienia swej niezależności przy wykonywaniu obowiązków zawodowych (art. 11)
  
• obowiązek dbania o rozwój zawodowy poprzez kształcenie ustawiczne (art. 23)
  
• obowiązek informowania o wykonywaniu zawodu oraz pozyskiwania klientów w sposób zgodny z Kodeksem Etyki (art. 24 i 25)
  
• obowiązek posiadania ubezpieczenia od odp. cywilnej z tytułu wykonywania zawodu (art. 27 ust. 4),
  
• obowiązki dotyczące stosunku do klienta, w szczególności obowiązek informowania klienta o przebiegu sprawy oraz o jej wyniku (art. 28 ust. 5)
  
• obowiązek ustalenia z klientem przed przystąpieniem do świadczenia pomocy prawnej zasad ustalenia wysokości wynagrodzenia, z uwzględnieniem wskazanych w Kodeksie kryteriów (art. 28 ust. 3 i 29)
  
• obowiązek dbania, by zachowanie radcy nie naruszyło powagi sądu, urzędu i instytucji, przed którymi występuje oraz godności osób uczestniczących w postępowaniu (art. 30)
  
• obowiązek przestrzegania lojalności i koleżeństwa wobec wszystkich członków samorządu (art. 32) i związane z nim, w szczególności:
  
  • obowiązek udzielania innym radcom prawnym pomocy i służenia im radą w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu (art. 33)
    
  • obowiązek dokonania określonych czynności przed udzieleniem pomocy prawnej oraz w razie wstąpienia do sprawy w miejsce innego radcy (art. 35)
    
  • obowiązek rozliczenia się z radcą prawnym, od którego radca przejął sprawę lub któremu przekazuje sprawę (art. 36)
    
  • obowiązek niezwłocznego zawiadomienia dziekana rady o przyjęciu pełnomocnictwa w sprawie przeciwko innemu radcy oraz obowiązek podjęcia próby polubownego załatwienia sprawy (art. 39)
    
• obowiązek szacunku i lojalności wobec organów samorządu (art. 45 ust. 1 ) i związane z nim, w szczególności:
  
  • obowiązek stosowania się do uchwał organów samorządu, niezależnie od ich osobistej oceny (art. 45 ust. 2)
    
  • obowiązek terminowej zapłaty składki samorządowej (art. 45 ust. 3)
    
  • obowiązek współdziałania z organami samorządu w sprawach związanych z funkcjonowaniem i zadaniami samorządu oraz w sprawach wykonywania zawodu i przestrzegania KE (art. 46)
    
  • obowiązek stawiania się w razie wezwania związanego z postępowaniem dyscyplinarnym i obowiązek złożenia wyjaśnień (art. 47)
    
  • obowiązek pełnienia funkcji w organach samorządu (art. 48 ust. 1) i wypełniania obowiązków z tym związanych rzetelnie i z najwyższą starannością (art. 49)
    
  • obowiązek wykonywania czynnego prawa wyborczego w wyborach do organów samorządu (art. 48 ust. 2)
    
• obowiązek przygotowania aplikanta do wykonywania zawodu poprzez przekazywanie mu wiedzy i doświadczenia oraz kształtowanie jego postawy etycznej, w razie wykonywania obowiązków patrona.
  
• obowiązek przestrzegania KE oraz posiadania wymaganych przepisami prawa ubezpieczeń, w razie świadczenia usług za granicą (art. 53 i art. 27 ust. 5).

Obowiązki w organach samorządu

1. Pełnienie funkcji w organach samorządu zawodowego jest korporacyjnym prawem i powinnością radcy prawnego.
   
2. Przy wypełnianiu funkcji samorządowej radca obowiązany jest kierować się wolą wyborców, interesami zawodowymi radców i zadaniami samorządu.
   
3. Radca prawny, któremu powierzona została funkcja w organach samorządu zawodowego, obowiązany jest rzetelnie i z najwyższą starannością wypełniać obowiązki wynikające z tej funkcji.
   
4. Radca sprawujący funkcję w organach samorządu:
   

• nie może wykorzystywać powierzonej mu funkcji we własnych sprawach dla własnej korzyści albo korzyści bliskich mu osób
  
• powinien traktować wszystkich radców pranych jako równoprawnych członków samorządu radców
  
• powinien, w granicach swych zadań i możliwości, służyć informacją, pomocą i radą członkom samorządu.
  

1. Radca składając rezygnację z powierzonej mu funkcji obowiązany jest tę rezygnację umotywować.
   
2. Radca ukarany prawomocnym orzeczeniem dyscyplinarnym karą zawieszenia prawa do wykonywania zawodu powinien powstrzymać się od wykonywania funkcji pełnionych w samorządzie. Powstrzymanie się od wykonywania funkcji oznacza powinność złożenia rezygnacji oraz nie kandydowania w wyborach aż do zatarcia skazania.  
   
3. Radca, który z racji obowiązków wykonywanych w samorządzie uzyskał wiadomości, dotyczące spraw osobistych innego radcy, nie może z nich korzystać dla innych celów, jak tylko w celu prawidłowego wykonania swoich obowiązków samorządowych.

Niezależność radców prawnych

Radca Prawny obowiązany jest przy wykonywaniu obowiązków zawodowych chronić swą niezależność.

Niezależność radcy jest dobrem szczególnie chronionym przez KE, gdyż jest ona "gwarancją ochrony praw i wolności obywatela i sprawowania wymiaru sprawiedliwości, co oznacza, że radca musi być wolny od wszelkich wpływów, w szczególności tych, które mogą wynikać z jego osobistych interesów czy nacisków zewnętrznych, ograniczeń, nakłaniania, gróźb ingerencji bezpośredniej lub pośredniej z jakiejkolwiek strony lub z jakiegokolwiek powodu" (art. 7).

W szczególności oznacza to, iż:

• radca, wykonując zawód, obowiązany jest zawsze kierować się prawem. Żadne okoliczności pozaprawne, niemające bezpośredniego związku z obiektywnie ocenionym stanem faktycznym sprawy, albo wyrażone przez kogokolwiek polecenia, czy wskazówki, nie zwalniają radcy prawnego z obowiązku rzetelnego i uczciwego wykonywania czynności zawodowych (art. 11 ust. 2)
  
• od radcy wymaga się nieulegania wpływom – zwłaszcza tym, które mogą wyniknąć z jego osobistych interesów lub nacisków z zewnątrz. Radca musi unikać wszelkich ograniczeń własnej niezależności i nie może odstępować od zasad etyki w celu zadowolenia klienta, sądu lub osób trzecich (art. 11 ust. 3)
  

Instytucjonalne formy ochrony niezależności radców oraz ich samodzielności — szczególnie istotne w przypadku wykonywania zawodu radcy w ramach stosunku pracy — stwarza ustawa o radcach prawnych, w szczególności :

• Radca wykonujący zawód w ramach stosunku pracy zajmuje samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej (art. 9 ust. 1 UoRP),
  
• Radcy prawnemu nie można polecać wykonywania czynności wykraczającej poza zakres pomocy prawnej
  
• Radca nie jest związany poleceniem co do treści opinii prawnej (art. 13 ust. 1 UoRP).
  
• Radca prowadzi samodzielnie sprawy przed organami orzekającymi, dbając o należyte wykorzystanie przewidzianych przez prawo środków dla ochrony uzasadnionych interesów jednostki organizacyjnej (art. 14)
  
• Ocena pracy zawodowej radcy przez kierownika jednostki organizacyjnej może być dokonana jedynie po zasięgnięciu opinii radcy wskazanego przez radę OIRP (art. 16.1)
  
• Radca może odmówić pomocy prawnej z ważnych powodów (art. 22 ust. 1 UoRP).
  

KE zawiera też normy kierowane do radcy w celu zapewnienia niezależności innych radców z nim współpracujących:

• radca, koordynujący pracę zespołu, nie może naruszać niezawisłości i samodzielności radców prawnych zatrudnionych w koordynowanym zespole w wykonywaniu ich obowiązków zawodowych (art. 37).

Niedopuszczalna informacja

Zakazane jest informowanie:

• sprzeczne z prawem lub z dobrymi obyczajami;
  
• niezgodne z rzeczywistością lub wprowadzające w błąd;
  
• sprzeczne z godnością zawodu miedzy innymi poprzez wykorzystanie łatwowierności lub przymusowego położenia klientów, nadużycie zaufania, wywieranie presji, narzucanie się, naruszanie miru domowego klienta;
  
• istotnie ograniczające klientowi swobodę wyboru poprzez udzielenie nierzetelnych obietnic lub gwarancji;
  
• o radcy prawnym lub jego działalności zawodowej przy okazji występowania w środkach masowego przekazu, wykraczające poza niezbędną i rzeczową potrzebę informacji;
  
• lista klientów bez ich zgody;
  
• dotyczące uczestniczenie w rankingach prawniczych i informowanie o zajętych w nich miejscach, jeżeli nie są one prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwałą właściwego organu samorządu radców;
  
• dotyczące sponsorowania, jeżeli nie jest ono prowadzone zgodnie z zasadami ustalonymi uchwała właściwego organu samorządu radców prawnych.
  

Granice informowania wyznaczają więc 2 elementy (art. 24 ust. 2 i art. 25 Kodeksu):

1. informowanie nie może stanowić propozycji zawarcia umowy z konkretnym klientem. Informowanie nie może więc przybrać formy oferty, zaproszenia do rokowań, czy składania ofert, komunikatu pozornie stanowiącego dozwolone informowanie, a zmierzającego w rzeczywistości do pozyskania klienta
   
2. rodzaje zakazanego informowania, wyliczone enumeratywnie oraz wynikające z przepisów prawa, dobrych obyczajów i godności zawodowej.

Lojalność i koleżeństwo

Kodeks Etyki nakazuje radcy prawnemu przestrzegać lojalności i koleżeństwa wobec wszystkich członków samorządu. Na obowiązek ten składają się m.in.:

• obowiązek zawiadomienia pełnomocnika strony przeciwnej o podjętych bądź zamierzonych czynnościach procesowych na rozprawie, zmierzających do jej odroczenia bądź zawieszenia postępowania,
  
• obowiązek udzielania sobie pomocy i służenia radą w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu (o ile to nie szkodzi interesom podmiotów, na rzecz których radcowie prawni świadczą pomoc prawną),
  
• zakaz podejmowania czynności zmierzających do pozbawienia innego radcy prawnemu zatrudnienia lub do utraty klienta, chyba że wynika to z jego obowiązku przewidzianego w przepisach prawa,
  
• zakaz porozumiewania się ze stroną przeciwną z pominięciem jej pełnomocnika,
  
• radca może złożyć skargę na innego radcę prawnego związaną z wykonywaniem zawodu wyłącznie do właściwego organu samorządu radców,
  
• zakaz negatywnego wypowiadania wobec osób trzecich negatywnej opinii o pracy zawodowej innego radcy,
  
• nakaz podjęcia próby polubownego załatwienia sporu z innym radcą prawnym.

Kolizja interesów

Kodeks Etyki zawiera postanowienia dotyczącej konfliktu interesów (poprzednie Zasady etyki mówiły o konflikcie/kolizji interesów). Unikanie konfliktu interesów jest jednym z podstawowych obowiązków radcy prawnego (art. 8).

Zgodnie z art. 21 konflikt interesów zachodzi wtedy, gdy radca prawny:

• zobowiązany jest do działania w interesie 2 lub większej liczby klientów w zakresie tych samych lub związanych ze sobą spraw, a obowiązki te stoją ze sobą w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, że mogłyby one stać ze sobą w sprzeczności
  
• ma obowiązek działania w interesie klienta w danej sprawie, a obowiązek ten stoi w sprzeczności lub istnieje znaczne ryzyko, iż mógłby stać w sprzeczności z interesem radcy prawnego w danej sprawie lub z nią związanej.
  

Radca powinien unikać sytuacji, gdy może występować konflikt interesów:

• nie może reprezentować klienta, ani w żaden sposób brać udziału w tej samej sprawie w imieniu więcej niż jednego klienta, jeśli zachodzi konflikt interesów
  
• niezwłocznie wyłączyć ze sprawy, jeżeli w jej toku ujawni się konflikt interesów
  

Zakaz ten dotyczy także dalszego pełnomocnictwa.

Należy zauważyć, że nie jest stanowi, w myśl powyższej definicji, konfliktu interesów reprezentowanie kilku klientów, o ile wykonywanie czynności na ich rzecz nie stoi ze sobą w sprzeczności – czyli np. jeżeli ich interesy są zbieżne, lub dążą oni do osiągnięcia tego samego celu.

Kodeks wskazuje też szereg sytuacji, w których może powstać konflikt interesów (chociaż tak ich wprost nie nazywa) i w których radca prawny:

1. nie może prowadzić sprawy ani udzielić w jakiejkolwiek formie pomocy prawnej, jeżeli (art. 22 ust. 1):
   

• udzielił wcześniej stronie przeciwnej pomocy prawnej w tej sprawie, albo w sprawie z nią związanej
  
• brał udział w sprawie jako przedstawiciel organów władzy publicznej lub instytucji prawa publicznego
  
• jest osobiście lub materialnie zainteresowany w wyniku sprawy, chyba że jest w sprawie stroną, sprawa dotyczy członka jego rodziny, osoby mu bliskiej lub roszczenie jest wspólne dla niego i jego klienta
  
• był albo pozostaje w bliskich stosunkach z przeciwnikiem swojego mocodawcy lub osobą zainteresowaną w niekorzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy
  
• sprawa dotyczy radcy lub adwokata świadczącego pomoc prawną w tym samym czasie na rzecz tego samego podmiotu
  
• złożył w sprawie zeznanie jako świadek lub wystąpił w sprawie jako biegły
  
• pełnomocnikiem strony przeciwnej jest jego małżonek lub inna, bliska mu osoba
  
• brał udział w sprawie lub w sprawie z nią związanej jako arbiter sądu polubownego, członek innych organów rozstrzygających spór lub mediator
  

1. ma obowiązek powstrzymać się od występowania na rzecz nowego klienta, jeśli istnieje ryzyko naruszenia zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta lub, jeżeli posiadana przez niego wiedza o sprawach poprzedniego klienta dałaby nowemu klientowi nieuzasadnioną przewagę, w szczególności gdy:
   

• działając jako doradca kilku klientów, radca nie może udzielić im pełnej i rzetelnej porady bez ujawniania interesów któregoś ze swoich klientów
  
• występując jako pełnomocnik kilku klientów, radca musiałaby przedstawić argumentację lub wnioski różniące się od tej, którą przedstawiłby gdyby reprezentował jednego z tych klientów
  
• wiedza o sprawach innego klienta mogłaby dać jakiekolwiek korzyści nowemu klientowi
  
• radca występuje, za pisemną zgodą klientów, występuje w roli mediatora lub arbitra w sporze między nimi (art. 22 ust. 2).
  

Zakaz wykonywania czynności w powyższych sytuacjach może zostać wyłączony – jeżeli klienci, poinformowani przez radcę o problemie, wyrażą zgodę na takie czynności (art. 22 ust. 3).

1. ma obowiązek wyłączenia się ze sprawy i powstrzymywania od czynności zawsze wtedy, gdy przy wydaniu orzeczenia, decyzji lub rozstrzygnięciu sprawy bierze udział (nawet pośredni) małżonek radcy, inna bliska mu osoba albo osoba z jakichkolwiek przyczyn od niego zależna (art. 22 ust. 4)
   

Powyższe sytuacje mogą prowadzić do konfliktu interesów i z tej przyczyny Kodeks nakazuje radcy powstrzymanie się lub wyłącznie od określonych czynności i spraw.